Dit weer is normaal in juni

De eerste zomermaand van de meteorologische kalender is juni, maar welk weer is nu eigenlijk normaal in deze maand. Het weerbeeld is vaak zomers met droge en zonnige dagen, maar het kan ook koel en regenachtig zijn met een noorden- tot noordwestenwind. Ook de vaak terugkerende periode met schaapscheerderskou komt in juni voor en soms barst een hevige onweersbui los. In dit artikel lees je wat normaal juniweer is en welke extremen mogelijk zijn.

De gemiddelde junitemperatuur in De Bilt is in ons huidige klimaat 16,2 graden. Overdag is het gemiddeld 20,9 graden en in de nacht 10,8 graden. Op gemiddeld zestien dagen stijgt de temperatuur tot boven 20 graden en op vijf dagen daarvan wordt het warmer dan 25 graden. Gemiddeld stijgt de temperatuur op één dag in het midden van het land tot boven 30 graden.

In het zuiden van het land komen op gemiddeld bijna twee dagen in juni tropische temperaturen voor. Maar de laatste jaren zien we regelmatig grotere reeksen met tropische dagen. Zo werd in 2019, 2020, 2021 en 2023 in het zuiden een regionale hittegolf genoteerd. Hiervoor moet de temperatuur op een officieel meetpunt vijf dagen op rij stijgen naar zomerse waarden van 25 graden of meer. Op drie dagen daarvan moet het dan bovendien 30 graden of meer zijn.

Sinds 1901 kwam het in De Bilt op 61 dagen tot tropische temperaturen van 30 graden en meer. De junimaand met de meeste tropische dagen was 1976. Het kwik steeg toen op zes dagen naar meer dan 30 graden. In 1947, 1957 en in 2019 was het op vier dagen tropisch warm. De hoogste temperatuur in De Bilt werd op 27 juni 1947 genoteerd. Het werd 35,6 graden. Op die dag werd ook de hoogste junitemperatuur van het land waargenomen. In Venlo werd het 37,9 en in Wageningen 37,8 graden. Recenter en goed voor plaats vijf van hoogste temperaturen in juni in De Bilt staat 2019. Op 25 juni werd het 33,2 graden.

28 warme en 16 zomerse dagen in 2023

In 2023 steeg de temperatuur op een recordhoeveelheid van 28 van de 30 junidagen naar meer dan 20 graden. Gemiddeld telt juni 16 warme dagen. In 1930 en in 2003 werden 27 warme dagen genoteerd. Ook steeg het kwik in juni 2023 op 16 dagen naar 25 graden en meer. Het oude record was 14 zomerse dagen en werd in 1970 genoteerd.

Het is sinds 1901 nog nooit voorgekomen dat de temperatuur op geen enkele junidag tot boven 20 graden steeg. In 1923, 1956 en 1991 steeg de temperatuur op een minimumaantal van slechts twee dagen naar 20 graden en meer. Een junimaand zonder zomerse dagen in De Bilt komt wel eens voor, maar is tegenwoordig wel een zeldzaamheid. De laatste keer was namelijk in 1991.

In 2023 verliep juni gemiddeld recordwarm. Dit kwam door standvastig warm weer, zowel overdag als in de nachten. Grote uitschieters waren er niet, maar het regende wel warme en zomerse dagen.

Zelden (grond)vorst in De Bilt

Op normale waarneemhoogte van 1,5 meter is in De Bilt nog nooit vorst waargenomen. Wel heeft het in andere delen van het land in juni wel eens gevroren. Zo daalde de temperatuur op 2 juni 1975 in Almen (gem. Lochem) in de provincie Gelderland naar -1,2 graden. Op 6 juni 1924 vroor het in Winterswijk 1,0 graad. Recordlaat vroor het op 18 juni 1955 met in Witteveen (Drenthe) -0,8 graden en op 19 juni 1923 in Den Helder met -0,3 graden.

Aan de grond kwam het in 21 nachten tot vorst aan de grond op het landelijke hoofdstation. In deze eeuw vroor het bij de grassprietjes in zes nachten, in 2008 zelfs tweemaal in één maand. De laatste keer dat het op het hoofdstation in een juninacht vroor was op 5 juni 2012. Juni 1975 telde het vaakst nachtvorst. De temperatuur daalde aan de grond in vier nachten tot beneden het vriespunt. Meestal gaat het om een paar tienden aan vorst, maar zowel in 1975 als in 1991 vroor het op 2 juni bijna 4 graden in De Bilt.

Juni. Foto: Petra Bergner.

214 uur zon en 67 millimeter neerslag

De zon schijnt gemiddeld over het land in juni 214 uur. Landinwaarts schijnt de zon rond de 200 uur. In de kustgebieden schijnt ze ongeveer 230 uur. Wat neerslag betreft valt gemiddeld over het land ongeveer 67 millimeter. Op de Wadden en in het noordwesten valt gemiddeld 55-60 millimeter. In de rest van het land valt gemiddeld 64 tot 75 millimeter. Het aantal millimeters neerslag is de laatste decennia redelijk gelijk gebleven, maar de neerslag valt wel in een korter tijdsbestek. In de klimaatperiode 1971-2000 viel de neerslag in 45 uur tijd, inmiddels valt dezelfde hoeveelheid in 41 uur. Het regent dus harder.

Wat is er veranderd aan het klimaat in juni?

Juni is zonniger geworden. De zon schijnt gemiddeld over de periode 1991-2020 dertien uur meer dan de vorige klimaatperiode (1981-2010). Wat neerslag betreft is er in juni niet veel veranderd. Gemiddeld valt over het land al decennialang 66 tot 70 millimeter.

De temperatuur is de laatste tien jaar gemiddeld met 0,6 graden gestegen naar 16,2 graden. In de nacht is het gemiddeld 11 graden en overdag 21. Ten opzichte van de klimaatperiode 1951-1980 is juni een hele graad opgewarmd. Vooral de laatste jaren waren er veel warme dagen in juni en is de gemiddelde maximumtemperatuur flink gestegen. Waar de opwarming in juni eerst nog achterbleef t.o.v. andere maanden gaat het nu hard.