Fijnstof: een vorm van luchtvervuiling die je met het blote oog niet ziet, maar het kan grote schade aanrichten in jouw lichaam. In dit artikel vertellen we je meer over het effect van deze vorm van luchtvervuiling en waar het vandaan komt.
Fijnstof is een verzamelnaam voor alle stofdeeltjes in de lucht met een maximale doorsnede van 10 micrometer, oftewel 0,01 mm. Met het blote oog kun je deze deeltjes niet zien, maar onder een microscoop wel. Stofdeeltjes van 2,5 micrometer (0,0025 mm) of minder worden ultrafijnstof genoemd.
Waar komt fijnstof vandaan?
Fijnstof komt van nature voor in de lucht. Denk hierbij aan zeezoutdeeltjes door opspattend zeewater in de kustgebieden, opwaaiend bodemstof en pollen. Daarnaast brengen mensen fijnstof in de lucht via industrie, verkeer, houtstook en landbouw. Ook ontstaat fijnstof door chemische reacties van gassen in de atmosfeer. Vooral ammoniak, stikstofoxiden, zwaveldioxide en vluchtige organische stoffen spelen hierin een belangrijke rol.
De meest schadelijke vorm van fijnstof die in de Nederlandse lucht voorkomt is roet. Deze vorm van fijnstof komt vooral in de lucht door de verbranding van fossiele brandstoffen (onder andere door wegverkeer en kolencentrales) en door de verbranding van hout.
Waarom is fijnstof een sluipmoordenaar?
Fijnstof komt tijdens het inademen in onze luchtwegen en longen terecht en kan verschillende klachten veroorzaken. Het gaat daarbij niet alleen om (verergering van) luchtwegklachten, maar ook hart- en vaatziekten kunnen erdoor ontstaan of verergeren. Ultrafijnstof dringt nog dieper in onze longen door dan stofdeeltjes van 2,6-10 micrometer en kan daarmee nog meer schade aanrichten.
Mensen met longklachten en hart- en vaatziekten hebben als eerste last in periodes waarin de lucht ernstig vervuild is met fijnstof. Maar uiteindelijk is elk beetje wat in je longen terecht komt slecht voor iedereen zijn gezondheid. Er is geen veilige ondergrens, waarbij je een kleine hoeveelheid fijnstof kan inademen zonder daar schade van te ondervinden.
Lees ook: Zo vies is de lucht in Nederland
Misschien denk jij wel: ik heb nooit last van luchtvervuiling en vind houtrook bij een kampvuur of een open haard heerlijk ruiken? Vergis je dan niet; naast acute klachten kan ook schade in je lichaam ontstaan door langdurige blootstelling aan lage hoeveelheden fijnstof. Gevolgen kunnen zijn:
- Bloeddrukverhoging
- Hartritmestoornissen en hartinfarcten
- Longziekten, zoals astma en COPD
Voor een gemiddelde persoon geldt dat per microgram blootstelling aan fijnstof de levensverwachting afneemt met ruim 6 maanden. En dat soms zonder dat je het direct in de gaten hebt!
Lees ook: Wat te doen bij smog?
Zomersmog en wintersmog
Ernstige luchtvervuiling wordt ook wel smog genoemd en leidt vaak tot een smogwaarschuwing en soms zelfs tot een smogalarm door het RIVM. De concentraties fijnstof lopen het hele jaar door regelmatig hoog op, maar zijn vaak het hoogst in de winter, bij windstille situaties en droog weer. We verbranden dan de meeste fossiele brandstoffen om onze huizen en kantoren te verwarmen en te verlichten. Ook pakken we in de winter vaker de auto en gaan in veel woonwijken de openhaarden aan. Deze vervuiling hoopt dan op in een hele dunne luchtlaag bij het aardoppervlak. Ook tijdens de jaarwisseling lopen de concentraties fijnstof vaak hoog op door vuurwerk. Bij windstille situaties kan dan ook vuurwerkmist ontstaan.
Waarschuwingen voor smog door fijnstof vinden het vaakst plaats in de winter en daarom wordt dan gesproken van wintersmog. In de lente en zomer wordt meestal gewaarschuwd voor smog door ozon. Deze zogenaamde zomersmog ontstaat bij ophoping van luchtvervuiling op zonnige dagen, als er weinig wind staat. Vervuilende stoffen worden onder invloed van zonlicht omgezet in ozon.
Lees ook: Alles wat je moet weten over zomersmog
Bronnen: RIVM en Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
Meer Gezondheid-nieuws