Nederland kent vele weersverschijnselen. In de wintermaanden regent het vaak en waait het ook flink, maar kan het ook sneeuwen en vriezen. De lentemaanden verlopen vaak zeer zonnig en droog en in de zomermaanden is het vaak erg heet met vele tropische dagen. Vaak komt het ook tot onweer en flinke stortbuien en ook de herfst is vaak nat en dan zeker in de kustgebieden. In dit artikel lees je wat normaal Nederlands weer is en welke extremen er in het huidige klimaat mogelijk zijn.
Gemiddeld stijgt de temperatuur in De Bilt naar 10,7 graden. Overdag is het 14,7 graden en in de nacht 6,4 graden. Het aantal vorstdagen bedraagt 52 en op 9 dagen daarvan vriest het matig met temperaturen beneden -5 graden. Gemiddeld vriest het één dag in het jaar streng met temperaturen beneden -10 graden en op 6 dagen vriest het de gehele dag (ijsdagen).
De temperatuur stijgt jaarlijks op 96 dagen naar 20 graden en meer. Op 29 dagen daarvan is het 25 graden en meer (zomers warm) en op 5 dagen is het tropische warm met 30 graden en meer.
In 2019 werd de allerhoogste temperatuur genoteerd
De allerhoogste temperatuur ooit in De Bilt werd op 25 juli 2019 genoteerd. Tijdens die ongekende hittegolf steeg het kwik in De Bilt naar 37,5 graden. Een dag later, op de 26e, werd het 37,2 graden. De op twee na hoogste temperatuur werd ook in die periode genoteerd. Op 24 juli 2019 werd het 36,4 graden.
Het nationale temperatuurrecord voor Nederland was jarenlang 38,6 graden gemeten in het Gelderse Warnsveld, maar in de zomer van 2019 werd dit record gebroken. Het absolute jaarrecord is nu 40,7 graden en werd gemeten op 25 juli 2019 in het Brabantse Gilze-Rijen. Op diezelfde datum werd het in Westdorpe 40,6 graden, in Hupsel en Eindhoven 40,4 graden, in Wilhelminadorp 40,3 en in Twenthe, Arcen en Woensdrecht 40,2 graden.
68 graden verschil tussen de allerhoogste en allerlaagste temperatuur
De allerlaagste temperatuur in het land werd gemeten op 27 januari 1942. In Winterswijk daalde de temperatuur naar -27,4 graden en in De Bilt werd het die nacht -24,7 graden. Een verschil tussen de hoogste en laagste temperatuur die ooit in ons land is gemeten van maar liefst 68 graden. Op 16 februari 1956 daalde de temperatuur in Volkel naar -25,2 graden en op 8 januari 1985 vroor het in Deelen 24,2 graden.
Deze eeuw heeft ook een aantal zeer koude nachten gehad. Op 4 februari 2012 daalde de temperatuur in Lelystad naar -22,9 graden en in Marknesse in de Noordoostpolder werd het -22,8 graden. Het kan dus, ondanks het opwarmende klimaat, nog steeds heel koud worden!
Vorst- en ijsdagen
Het jaar met veruit de meeste vorstdagen was 1917. In Eelde daalde de temperatuur op maar liefst 130 dagen tot beneden het vriespunt. Twee jaar later in 1919 had Eelde 125 vorstdagen. Het jaar met de meeste vorstdagen in De Bilt was ook 1917. Er werd op 108 dagen een minnetje voor de temperatuur gezien.
In 1942 bleef het op 46 dagen in De Bilt de hele dag vriezen. In 1963 was dat op 43 dagen het geval. In 1940 en in 1947 bleef de temperatuur op 40 dagen onder nul. Recenter valt 2010 op. In dat jaar werden in totaal 29 ijsdagen genoteerd op het hoofdstation in De Bilt. Landelijk werden in 1963 de meeste ijsdagen waargenomen. In Eelde bleef het 55 en in Maastricht 53 dagen de hele dag vriezen.
Er zijn ook jaren geweest dat het in een jaar nergens tot een ijsdag kwam. In De Bilt was dat in 1910, 1930, 1944, 1951, 1975, 1988, 1990, 2014 en 2020 het geval. Daarbij moet worden vermeld dat het hier gaat om het kalenderjaar van 1 januari tot en met 31 december en niet over de winterperiode van 1 oktober tot en met 30 april.
In 2018 zeer veel warme en zomerse dagen
Het jaar met de meeste warme dagen in De Bilt was 2018. Op maar liefst 138 dagen steeg het kwik naar 20 graden en meer. Ook landelijk werden in 2018 de meeste warme dagen genoteerd. Gilze-Rijen had er liefst 147 en Arcen 146. In de ranglijst met meeste warme dagen valt ook 1959 op. Eindhoven telde er 140. Ook in 2020 werden veel warme dagen genoteerd. Arcen had 135, Woensdrecht en Eindhoven 133 dagen. In De Bilt werden in 2020 in totaal 110 warme dagen waargenomen.
Het jaar met de meeste zomerse dagen in De Bilt was ook 2018. Op maar liefst 55 dagen steeg de temperatuur naar 25 graden en meer. Landelijk noteerde Arcen er in 2018 zelfs 89. Voor 2018 was 68 zomerse dagen in Maastricht het record. Dit aantal werd in 1947 genoteerd.
2018 is niet het jaar met de meeste tropische dagen. In 1947 had Maastricht maar liefst 26 dagen met temperaturen van 30 graden en meer. In 1995 had Arcen er 23 en in 1976 Volkel er 22. Toch scoort 2018 natuurlijk hoog met in Arcen 21 dagen met temperaturen van 30 graden en meer. In 2006 had Volkel 20 tropische dagen.
2023 was recordwarm
Door een overmacht aan warmere dagen dan normaal heeft 2023 in De Bilt gestuwd naar een nieuw warmterecord van 11,8 graden. Het record stond op 11,7 graden, gemeten in 2014 en 2020. In juni, begin juli en in september kwam het tot regionale hittegolven. In De Bilt kwamen deze niet voor. De temperatuur lag op maar liefst 284 dagen boven 10 graden. Dat was geen record, want 2020 telde 287 dagen in De Bilt met maxima van 10 graden of meer. 2002 telde er 285.
In 2022 gemiddeld 2233 uur zon
Het zonnigste jaar allertijden is 2022. Toen scheen de zon maar liefst 2233 uur gemiddeld over het land en daarmee werd het oude record uit 2003 verpulverd. Dat stond op 2099,5 uur zon. 2022 slechtte dus direct zowel de grens van 2100 als die van 2200 uur.
In Den Helder scheen de zon zelfs een ongekende hoeveelheid van 2403 uren! In Vlissingen scheen de zon dat jaar 2361 uur en in Stavoren 2329 uur. In heel Nederland scheen de zon in 2022 meer dan 2000 uur. In De Bilt werd ook een record genoteerd met 2209 uur.
In 2023 gemiddeld gemiddeld over het land 1151 mm
2023 is het natste jaar ooit gemeten met gemiddeld over het land 1151 mm regen tegen 853 normaal. Het oude record van 1109 mm uit 1998 werd daarmee duidelijk gebroken. Het was pas de vierde keer, sinds de start van de neerslagmetingen in 1906, dat de grens van 1000 mm gemiddeld over het land werd gepasseerd.
In het noordwesten en noorden viel op grote schaal 1100-1300 mm en lokaal zelfs meer dan 1400 mm! Purmerend noteert daarmee een nieuw record voor de hoogste lokale jaarsom ooit gemeten met 1428 mm. Het record stond op 1387 mm, gemeten in Heemstede (Noord-Holland) in 1915.
Wat is er veranderd aan het Nederlandse klimaat?
Het jaar is duidelijk zonniger geworden. In de periode 1981-2010 scheen de zon 1634 uur, in de periode 1994-2023 scheen de zon gemiddeld 1812 uur. Een stijging van 11%. De belangrijkste reden hiervoor is de afgenomen luchtvervuiling. Wanneer de lucht vies is ontstaat namelijk veel gemakkelijker hardnekkige mist.
Wat neerslag betreft valt gemiddeld over het land 865 mm en dat is ongeveer 12 millimeter meer dan in de vorige klimaatperiode. Landelijk gemiddeld valt 853 millimeter. In vergelijking met de klimaatperiode 1951-1980 is dat ruim 80 millimeter meer.
De temperatuur is inmiddels gestegen naar 10,7 graden. Dat is een halve graad warmer dan in de periode 1991-2010. Overdag is het gemiddeld 15 graden en in de nacht 6. Het aantal vorstdagen is afgenomen van 58 naar 52. Het aantal warme dagen is daarentegen toegenomen van 85 naar 96.
Meer Klimaat-nieuws