Windrijke oktobermaand in top-5 warmste

Oktober is geëindigd op een gedeeld vierde plek in de lijst met warmste oktobermaanden sinds 1901. In De Bilt bedroeg de maandgemiddelde temperatuur 13,3 graden tegen 10,7 normaal. Het zeer zachte weer ging vaak gepaard met veel wind. Op 5 en 29 oktober kwam het tot een officiële storm. De landelijk gemiddelde hoeveelheid neerslag kwam uit op 77 mm tegen 83 normaal. Gemiddeld over het land scheen de zon 105 uur tegen 113 normaal.

De hoge gemiddelde temperatuur werd voor het grootste deel veroorzaakt door extreem zachte nachten. In De Bilt kwam de gemiddelde minimumtemperatuur uit op 10,3 graden tegen 6,9 normaal.

Ook enkele extreem warme herfstdagen halverwege de maand leverden een flinke bijdrage aan de top-5-notering. Zo werd het op 16 oktober in De Bilt maar liefst 24,4 graden. Slechts in vijf jaren verliep de warmste dag van oktober in De Bilt nog warmer. Alle vijf die keren was dat bovendien in de eerste tien dagen van de maand. Niet eerder was het zo laat in de herfst nog zo warm!

In totaal kwam het tot drie officiële warme dagen (maxima van 20 graden of meer). Deze vielen allen in de herfstvakantie van de scholen in Midden- en Zuid-Nederland. Normaal telt oktober er 1 à 2. De gemiddelde maximumtemperatuur in De Bilt bedroeg 16,5 graden, waar 14,6 gebruikelijk is. In het hele land verliep oktober bijzonder zacht. Op vrijwel alle KNMI-weerstations is oktober 2017 in de warmte-top-5 terecht gekomen. Alleen op weerstations Deelen, Vlissingen en Maastricht is dit niet het geval. Eindhoven telde maar liefst zes warme dagen!

Zomerse dagen en nog geen vorst

De hoogste temperatuur van de maand werd genoteerd op 16 oktober met 25,5 graden in Maastricht en Eindhoven. De laagste thermometerstand was 2,3 graden, gemeten op 9 oktober op weerstation Twenthe en op 30 oktober in Deelen. Op 9 oktober kwam het voor het eerst dit najaar tot vorst aan de grond in ons land. Gewone vorst bleef deze maand nog uit. Gebruikelijk is dat de eerste lokale vorst zich aandient in de tweede helft van oktober.

Twee officiële herfststormen

Deze maand beleefden we de tweede en de derde herfststorm van dit jaar. De storm van 5 oktober was net geen officiële zware storm (uurgemiddelde van windkracht 10), maar vanwege zeer zware windstoten gold voor de Waddeneilanden, Groningen en Friesland wel code oranje. Het zwaartepunt van deze storm trok over Duitsland en West-Polen en veroorzaakte daar veel schade. Bovendien vielen in Duitsland zeven doden en in Polen twee.

Op 29 oktober, bij het ingaan van de wintertijd, stormde het weer in het noordelijk kustgebied. De storm veroorzaakte hoogwater, waardoor dijkdoorgangen gesloten moesten worden en buitendijkse gebieden onder water liepen. Opnieuw kwam het tot enkele zeer zware windstoten en in de Eemshaven werd tijdelijk windkracht 10 (zware storm) gemeten. Net als op 5 oktober trok het hoogtepunt van de storm Duitsland in. Opnieuw vielen daarbij enkele doden.

Net iets minder zon door Saharazand

De zon scheen gemiddeld over het land circa 10 uur minder dan gebruikelijk. Als er dinsdag 17 oktober geen Saharazand en rook van Portugese bosbranden in de lucht had gezeten waren we uitgekomen op de normale hoeveelheid zonneschijn. Dinsdag 17 oktober zagen we slechts een zwakke oranje zon, waardoor er niet of nauwelijks zonuren geregistreerd werden. Met een zuidelijke stroming, onder andere veroorzaakt door Europese orkaan Ophelia, werd de vervuilde lucht onze kant opgeblazen.

Noorden natter dan normaal – zuidoosten droger

In Zuid-Holland, Noord-Holland, Groningen, Friesland en Drenthe viel op grote schaal circa 100 mm regen. Voor de westelijke provincies is dit heel gebruikelijk in oktober. In het noorden en noordoosten was het daarmee 10-30 mm te nat.In Sappemeer werd met 115 mm de meeste neerslag afgetapt. In het zuidoosten is het in oktober altijd het droogst met 60-70 mm. Dit keer viel zelfs slechts 30-60 mm. Ook in het westen van Zeeland was het relatief droog met 45-60 mm regen.

Hoofdfoto: Jannes Wiersema