December 2010: koudste decembermaand sinds 1969

Sinds december 1969 is het in Nederland tijdens ‘de wintermaand’ niet meer zo koud geweest als in 2010. Koning Winter viel al aan het einde van november in en hield eigenlijk de hele maand stand. Dooiaanvallen waren echter ook van de partij, met de nodige gladheidperikelen tot gevolg.

We kunnen terugkijken op een historische decembermaand. De gemiddelde temperatuur in de Bilt was -1,1 graden tegen + 4,0 normaal – dit leverde een vijfde plaats op in de ranglijst van koudste decembermaanden sinds 1901. In 1969 verliep de maand nog net iets kouder met een gemiddelde van -1,4. De koudste december ooit was de kerstmaand van 1933 met een gemiddelde van -2,1.

Vorst afgewisseld door dooiaanvallen Nadat de winter eind november was ingevallen, beleefde we op 1 december de (voor het gevoel) koudste dag uit de hele maand. Een combinatie van 6 tot 8 graden vorst gedurende de hele dag en een krachtige tot stormachtige wind leverden gevoelstemperaturen op van 16 à 17 graden onder nul. Rond Sinterklaas beleefden we een eerste dooiaanval, waarbij de temperaturen overdag weer boven het vriespunt uitstegen, maar de vorst in de nachten landinwaarts gewoon standhield. Na Sinterklaas volgden meer dooiaanvallen en lag de temperatuur overdag in grote delen van het land op de meeste dagen (iets) boven het vriespunt. In de nachten bleef het, met uitzondering van de 11e december, over het algemeen licht vriezen. Vanaf 17 december verstevigde Koning winter zijn positie weer in Nederland. Ook overdag kwam de temperatuur in de Bilt tot aan de kerstdagen niet meer boven nul. Op 20 december werd de landelijk laagste temperatuur van de maand, -16,9 graden, gemeten in Lelystad. Tijdens de kerstdagen en ook de laatste dagen van het jaar kwam de temperatuur in het westen en midden van het land overdag vaak een paar graden boven het vriespunt uit, maar de dooiaanvallen slaagden er niet in de nachtvorst ook te verdrijven.

Historisch aantal vorstdagen In de Bilt werden 29 vorstdagen(minimumtemperatuur beneden 0,0 graden) geteld, tegen 12 normaal. In ruim honderd jaar tijd zijn er in december nooit zoveel vorstdagen waargenomen. Het oude record stamt van december 1933, met 27 vorstdagen. Ook het aantal ijsdagen mag genoemd worden: 12 tegen 2 normaal. Alleen december 1933 telde er meer (14).

Sneeuwval veroorzaakt veel problemen December 2010 verliep vrij droog, met gemiddeld over het land 47 mm neerslag tegen 79 mm normaal. Een groot deel van de neerslag viel deze maand, dankzij de lage temperaturen, in de vorm van sneeuw. Er waren weinig dagen die droog verliepen, dus dit zorgde voor langdurige overlast op de Nederlandse wegen en het spoor. Het strooizout raakte in de loop van de maand op steeds meer plaatsen op, waardoor aan het einde van de maand alleen de hoofdwegen nog goed begaanbaar waren. In de woonwijken gebeurden veel ongelukken met voetgangers en fietsers, door de slechte toestand van de wegen en stoepen. Gedurende vrijwel de hele maand lag er altijd ergens in Nederland wel wat sneeuw. Alleen op 11 en 12 december was ons land geheel sneeuwvrij. De zwaarste problemen voor het verkeer werden veroorzaakt op vrijdag 17 december. Toen viel met name in de Randstad en Zeeland 5-20 cm sneeuw. In de ochtend liep het verkeer compleet vast rond Rotterdam en in de middag en avond rond Utrecht. De laatste files losten pas na middernacht op. Na de 17e groeide het sneeuwdek in het westen en midden van het land op veel plaatsen verder aan. Zondag de 19e werd met name het midden van Nederland wakker met een dik pak verse sneeuw. Op 23 en 24 december kreeg het zuidoosten te maken met langdurige sneeuwval. Hierbij viel op veel plaatsen 5 tot soms ruim 10 cm sneeuw. De stevige wind zorgde ervoor dat het aanwezig sneeuwdek op veel plaatsen ging stuiven en voor veel overlast zorgde, vooral op 24 december. In de westelijke helft van het land ontstonden op sommige wegen sneeuwduinen tot bijna een halve meter.

Tweede witte kerst op rij We beleefden de achtste witte kerst sinds 1901 en het is uniek dat we voor het tweede jaar op rij met een witte kerst te maken kregen. Was het in 2009 nog een zogenaamde ‘papsneeuw’ kerst dankzij de regen, dit jaar dooide het slechts licht en lag er een mooi sneeuwdek. Op de avond van Eerste Kerstdag en op Tweede Kerstdag trokken er nog enkele sneeuw- en ijzelbuitjes vanuit het noordwesten over het land.

Zon In de donkerste maand van het jaar scheen de zon gemiddeld over het land 50 uren tegen 43 normaal. De meeste zon werd gemeten in het noorden van het land – Terschelling registreerde 70 uren zonneschijn. In Arcen was het met 33 uren het somberst.

Bron: KNMI / MeteoVista / Weeronline.nl Auteur: Jaco van Wezel