Zomer was extreem zonnig, droog en recordwarm

Het was de warmste zomer sinds 1706 met in De Bilt gemiddeld 18,9 graden tegen 17,0 normaal. Landelijk gemiddeld scheen de zon 759 uur zon tegen 608 uur normaal en daarmee was het sinds 1976 niet zo zonnig. Er viel over het hele land 122 mm tegen 224 normaal. In een ranglijst gemiddeld over 13 respresentatieve stations sinds 1906 staat zomer 2018 op plek 6 met 117 mm neerslag. Sinds 1976 was het landelijk neerslagtekort (verschil tussen verdamping en neerslag) niet zo groot. Begin augustus piekte het tekort op 309 mm en was het enige tijd zelfs droger dan het op dat moment in 1976 was.

De Bilt telt over de maanden juni, juli en augustus 8 tropische dagen. Dat is twee keer zoveel als normaal! Deze meteorologische zomer noteerde het hoofdstation 37 zomerse dagen (25 graden of meer) tegen 21 normaal. Het aantal warme dagen (20 graden of meer) komt uit op 76. Dit is veel meer dan de gebruikelijke 60 dagen. Alleen in 2003 telde de zomer meer warme dagen, namelijk 83. In Noord-Limburg noteerde Arcen zelfs 55 zomerse dagen, een nieuw record! Het vorige record stond op naam van 1947, toen werd het in Gemert, Venlo en Winterswijk op 54 dagen zomers warm. Ook in 1976 werd dit aantal bereikt in Gemert en Venlo. Verder kwam het in Arcen tot 19 tropische dagen. Dit aantal was in 1995 nog een stuk hoger met 23.

Er werden deze zomer in De Bilt 55 mooi-weerdagen genoteerd tegen 32 normaal. Alleen in 1976 en 1947 lag dit aantal nog hoger met respectievelijk 58 en 72 dagen. Op een mooi-weerdag is het droog, schijnt de zon meer dan 50% van de daglichtperiode en moet het warmer zijn dan normaal.

Schaapscheerderskou in hete zomer

De hete zomer kende één echt koele periode in het midden van juni, waarbij het vaak grijs was door wolkenvelden. De rest van de maand verliep zomers tot lokaal tropisch. Met 17,5 graden tegen 15,6 graden normaal was juni in De Bilt de op vijf na warmste sinds 1901. De nachten waren opvallend zacht met gemiddeld 12,8 graden. Alleen in 2007 was de gemiddelde minimumtemperatuur nog een fractie hoger. Toch kwam het op 26 juni in Gilze-Rijen tot nachtvorst met -0,6 graden aan de grond.

Op een paar natte dagen na was het meestal droog. In het Zeeuwse Vlissingen viel slechts 1 mm en in Philippine 2 mm. Zweelo (Drenthe) kreeg op 2 juni een hoosbui van 66 mm over zich heen. Daardoor kwam het maandtotaal daar op 85 mm uit. Gemiddeld over het land viel slechts 29 tegen 68 mm normaal. Het neerslagtekort liep in de loop van juni op naar 150 mm. Met dank aan het zonnige slot verliep de maand met 213 uur zon iets zonniger dan normaal.

Heter en droger

Met het aanbreken van de hoogzomer was het zomerweer nog niet op, in tegendeel. Nog nooit was een julimaand zo zonnig en droog als in 2018. Er viel gemiddeld over het land maar 8 mm tegen 78 mm normaal. Het oude record van 16 mm uit 1921 werd verpulverd! Schiermonnikoog was de droogste plek van het land met 0,4 mm. Niet meer dan een paar druppels dus. Toch vielen lokaal soms zware buien. In Twente bracht een zware onweersbui op 26 juli meer dan 70 mm. In Losser viel die dag 80 mm. Over de hele maand was het met 89 mm de natste plek. Op 27 juli trokken zware onweersbuien over West-Brabant en Zuid-Holland. In de omgeving van Roosendaal en in Rotterdam ontstond schade door valwinden.

Omdat het op de meeste plaatsen kurkdroog was, liep het landelijk neerslagtekort eind juli op naar 278 mm. Door zon en zeer hoge temperaturen verdampte 5-7 mm vocht per dag. Juli telde een extreem hoog aantal zonuren van 332 uur tegen 212 uur normaal. Niet eerder was een maand zo zonnig. In juli 2006 scheen de zon gemiddeld over het land 316 uur en in mei 1989 329 uur.

Twee officiële hittegolven, één extreem lange regionale hittegolf

De Bilt beleefde twee officiële hittegolven: 15 t/m 27 juli (13 dagen) en 29 juli t/m 7 augustus (10 dagen). Alleen op 28 juli werd de 25 gradengrens niet geslecht, anders was sprake van één (record)lange officiële hittegolf van 24 dagen. De hoogste temperatuur op het hoofdstation deze zomer bedraagt 35,7 graden, gemeten op 26 juli. Voor De Bilt was dit een evenaring van het absolute warmterecord. In Arcen was het die dag over alle weerstations het warmst met 38,2 graden. Dit was een evenaring van de hoogst gemeten julitemperatuur sinds 1901.

De nacht naar 27 juli was de warmste nacht ooit gemeten. Het werd niet kouder dan 22,4 graden in De Bilt en 24,4 graden in Deelen! Ook 27 juli was de warmste ooit gemeten met 35,4 graden in De Bilt. In Westdorpe en Arcen werd (opnieuw) de magische grens van 38 graden overschreden. De maand kwam uit op gemiddeld 20,7 graden tegen 17,9 normaal. Daarmee was het de op twee na warmste juli ooit gemeten.

Op veel andere plaatsen groeide de hete periode uit tot een extreem lange regionale hittegolf van 12 juli tot en met 8/9 augustus. Deze duurde maar liefst 29 dagen in het Gelderse Hupsel en het Overijsselse Twenthe! Het vorige record van 22 dagen uit 1994 werd daarmee verpulverd. Ook eerder in het zomerseizoen kon al een regionale hittegolf worden genoteerd. In het Limburgse Arcen werd van 27 juni tot en met 9 juli aan de hittegolfcriteria voldaan.

Eindelijk regen in augustus

De eerste dagen van augustus was het bloedheet met op 3 augustus in Arcen 35,5 graden. Op 7 augustus werd het nog heter met in Hupsel, Arcen, Eindhoven en Volkel 36,6 graden. Het neerslagtekort liep verder op en bereikte op 6 augustus de mijlpaal van 300 mm! Op 8 augustus was het neerslagtekort met 309 mm hoger dan op dezelfde datum in recordjaar 1976.

Na 9 augustus was de hittegolf overal voorbij en begonnen storingen weer invloed op ons weer te krijgen. In de avond van 9 augustus trok de wind flink aan en werd op de Houtribdijk even stormkracht gemeten. Het kwam tot een windstoot van 102 km/u. Er viel die dag plaatselijk meer dan 50 mm. Een dag later viel in het noordwesten lokaal opnieuw ruim 50 mm. Ook op 13 augustus trokken pittige onweersbuien over het land. In Marum (Groningen) viel 58 mm. Op 25 augustus viel in Zuid-Holland bijna een maandsom. In Goedereede viel 75 mm, in Melissant 76 mm en in Hellevoetsluis 77 mm.

Grootste neerslagtekort sinds 1976

Gemiddeld over het land viel in augustus 85 mm tegen 78 normaal. Lokaal viel bijna 150 mm in delen van Noord-Holland en Friesland. Langs de oostgrens viel minder dan 50 mm. Daar was het lokaal zelfs de droogste zomer ooit gemeten. De zon scheen in augustus ook wat minder vaak dan voorgaande maanden, maar met 214 uur zon tegen 195 uur normaal was het nog steeds zonnig. Het neerslagtekort nam af, maar is met 284 mm nog steeds het hoogst sinds recordjaar 1976.

Door de warme start komt de gemiddelde augustustemperatuur in De Bilt uit op 18,5 graden tegen 17,5 graden normaal. Daarmee was het de op acht na warmste augustus sinds 1901. Op 24 augustus kwam een recordlange periode van zestig warme dagen (maxima van 20 graden of meer) ten einde.

Zoals gewoonlijk verliep de zomer in het zuidoosten nog een stuk heter dan in het noordwesten. Zo komt de gemiddelde temperatuur in Vlieland uit op 17,6 graden tegen 20,0 in Maastricht en Arcen (Limburg). Nooit eerder kwam de gemiddelde zomertemperatuur ergens in Nederland boven de 20-gradengrens uit.

Er was een groot temperatuurverschil tussen de Wadden (Vlieland) en Limburg (Arcen). Met name in juni, toen het zeewater nog relatief koud was, bleef de middagtemperatuur op Vlieland flink achter. Tijdens de extreme hittegolf werd het ook in De Bilt heet, terwijl het op Vlieland slechts twee keer tropisch werd. Op een normale zomerdag is het 20 graden op Vlieland, 22 in De Bilt en 24 in Arcen.

Foto: Ben Saanen.