Het jaar 2020 was gedeeld met 2014 het warmste jaar sinds de metingen begonnen in 1901. Ook was het op twee na zonnigste jaar. Er werden in totaal dertien datum-warmterecords genoteerd en twee maanden hebben een nieuw all-time maandrecord. Op 28% van de dagen gold een waarschuwing en dat is iets minder dan vorig jaar.
De gemiddelde temperatuur bedraagt 11,7 graden tegen 10,1 normaal. Daarmee deelt dit jaar de koppositie samen met 2014. Op de derde plaats staat 2018 met 11,4 graden en gedeeld vierde met 2006 en 2007 staat 2019. Opvallend is dat de laatste drie jaar allemaal in de top van warmste jaren staan. Uit de hele top-10 met warmste jaren komen er inmiddels acht uit deze eeuw. Dit komt door de opwarming van het klimaat.
Dertien datum-warmterecords voor de maximumtemperatuur
In totaal werden dertien datum-warmterecords genoteerd voor de maximumtemperatuur in De Bilt. De eerste was op 31 januari en de laatste op 18 november. Er werd dit jaar in twee maanden ook een all-time maandrecord gebroken. Op 15 september werd het absolute hitterecord van de maand september genoteerd en op 2 november werd in De Bilt de warmste novemberdag ooit gemeten. Er was geen enkel datum-kouderecord voor de maximumtemperatuur op het hoofdstation. Wel werd op 14 en 15 mei een datum-kouderecord voor de minimumtemperatuur gemeten. Het werd respectievelijk -1,0 en -1,2 graden in De Bilt.
De hoeveelheid zonneschijn kwam uit op 2025 uur tegen 1639 uur normaal. Slechts twee jaren verliepen nog zonniger. In 2018 scheen de zon maar liefst 2089 uur en recordhouder blijft 2003 met in totaal 2100 uur zon. In 2019 scheen de zon 1965 uur en dat is nu goed voor een vierde plaats. Met landelijk gemiddeld 783 mm neerslag tegen normaal 847 mm lijkt het een normaal jaar. Toch was het regionaal, net als voorgaande jaren, nat. Maar er zijn ook gebieden waar het nu al drie jaar achtereen erg droog is en dan vooral in het oosten en zuidoosten.
Koud weer ontbrak
Liefhebbers van koud winterweer kwamen er dit jaar bekaaid vanaf. In totaal heeft het in De Bilt op 31 dagen gevroren. Dat is net geen record, maar wel bijzonder laag. In 2014 daalde de temperatuur op slechts 26 dagen beneden het vriespunt. Op een derde plaats vinden we het jaar 1990 met in totaal 33 dagen met vorst. Dit aantal wordt zeer waarschijnlijk de rest van het jaar niet meer gehaald. Normaal (1981-2010) vriest het op 58 dagen in het jaar.
Tot matige vorst met temperaturen beneden -5 graden is het in De Bilt dit jaar niet gekomen. Tot ijsdagen kwam het niet tegen normaal acht. Strenge vorst met minima beneden -10 graden is al recordlang, sinds januari 2013, niet meer voorgekomen.
Aan warmte geen gebrek
Waar het aan kou ontbrak, daar overheerste de warmte. Het aantal warme-, zomerse- en tropische dagen was hoger dan normaal. Op 110 dagen steeg het kwik in De Bilt naar 20 graden en meer tegen 85 normaal. De zomerse grens van 25 graden werd op 32 dagen geslecht tegen 26 normaal. Normaal klimt het kwik op 4 dagen in het jaar tot boven 30 graden. Het aantal tropische dagen in 2020 was maar liefst 12. Alleen in 1976 (14) en 2006 (13) werden meer tropische dagen genoteerd.
Het jaar 2020 heeft ook een recordaantal dagen met een maximumtemperatuur van 10 graden en meer. In De Bilt steeg de temperatuur op maar liefst 287 dagen naar de dubbele cijfers.
De laagste temperatuur dit jaar in De Bilt was -4,3 graden. Deze waarde werd op 25 maart genoteerd. De hoogste temperatuur was 34,6 graden. Deze temperatuur werd in de ongekende hittegolf genoteerd op 8 augustus.
Tien warme maanden
Maar liefst tien van de twaalf maanden verliepen warmer dan normaal. Mei was precies normaal en juli was 0,9 graden kouder dan normaal. Januari, februari, augustus en november waren zeer warm met een positieve afwijking van 2 tot bijna 4 graden.
Vooral augustus was, dankzij een extreme hittegolf, de op één na warmste sinds de metingen. Vooral in de eerste helft van de augustus barste de zomer in alle hevigheid los. We kregen van 5 tot en met 17 augustus te maken met een officiële hittegolf. Slechts vier keer duurde een hittegolf in De Bilt nog langer. Nog nooit verliep een hittegolf die minimaal tien dagen duurde zo warm als dit jaar.
De gemiddelde maximumtemperatuur van de hittegolf in De Bilt bedroeg 31,1 graden. Ook kwam het tot een unieke reeks van acht tropische dagen op rij! In totaal telde de hittegolf negen tropische dagen en geen enkele augustusmaand had zoveel dagen met 30 graden of meer. Het vorige record was zeven dagen in 2003.
Op twee na zonnigste jaar
Gemiddeld over het land scheen de zon 2028 uur tegen 1639 normaal. Alleen in 2003 en 2018 was het nog wat zonniger. De lente was recordzonnig met maar liefst 805 uur zon. Het vorige record uit 2011 werd met bijna 100 uur gebroken. Met 805 uur zon kan de lente van 2020 zich meten met de zonnigste zomers ooit. Alleen de zomers van 1947 en 1976 telden meer zonuren, namelijk 812 en 837 uur.
Opvallend is dat het jaar juist somber begon. De eerste twee maanden van het jaar waren respectievelijk 20 en 16% somberder dan gebruikelijk. Maart ging op de zonnige toer en april was recordzonnig. Mei was de op twee na zonnigste en deze drie maanden samen waren goed voor de recordzonnige lente. In de zomermaanden scheen de zon weliswaar wat vaker dan normaal, maar het zeer zonnige ging er wel vanaf. September was weer duidelijk zonniger dan normaal, maar oktober stelde zwaar teleur wat betreft zonneschijn. Zelfs november was zonniger dan oktober en dat wil toch wel wat zeggen. December verloopt vrij somber.
Op basis van de circa 1950 zonuren in De Bilt berekende Essent dat een gemiddeld zonnepanelensysteem dit jaar 617 euro extra heeft opgeleverd. Dat is 91 euro (17,6%) meer dan gemiddeld in het huidige klimaat.
2020 was droog, maar ook nat
Gemiddeld over het land viel 858 mm tegen 847 mm normaal. In het westen was het over heel 2020 bezien een nat jaar. Zoetermeer spande de kroon met 1141 mm. Regionaal was echter sprake van ernstige droogte. In Kessel-Eik (Limburg) viel met 583 mm de minste neerslag.
In het voorjaar was het in het hele land nog droog. Niet alleen door weinig neerslag, maar ook door een hoge verdamping. Eind mei was het neerslagtekort nog nooit zo groot als dit jaar en eind september stond 2020 op de derde plaats van droogste jaren. De verschillen in het land waren aan het einde van het jaar nog steeds groot. In het westen en noordwesten was sprake van een overschot, terwijl in het oosten en zuidoosten nog altijd een neerslagtekort was van 300 mm.
Na de natste februari sinds het begin van de metingen hakte de droogte er in de lente flink in. De zon scheen uitbundig en de grond werd droger en droger. Na de droge lente viel er in juni wel weer meer regen dan gewoonlijk, maar juli, augustus en september waren weer droger. Eind september was het gemiddeld nog zo droog dat het neerslagtekort eind september 244 mm bedroeg. Ook in de natte maand oktober was het in het zuidoosten droog en werden de verschillen in het neerslagtekort steeds groter.
103 dagen met een waarschuwing
In 2020 kwam het op 103 dagen tot een waarschuwing (code geel, oranje of rood) in één of meerdere provincies. Dit betekent dat op 28% van de dagen een waarschuwing gold, net als vorig jaar. De jaren ervoor werd vaker gewaarschuwd. In 2018 werd op 34% van de dagen gewaarschuwd en in 2017 was dat op 37% van de dagen. In 2016 werd op maar liefst 43% van de dagen gewaarschuwd. Het was dan ook, net als 2019, minder vaak waarschuwingswaardig weer dan voorgaande jaren.
Het meest werd gewaarschuwd voor mist (36 dagen), gevolgd door onweer (29 dagen) en windstoten (28 dagen). Op 18 dagen werd voor gladheid gewaarschuwd en 7 keer voor extreme hitte. Voor overvloedige regenval werd het minst gewaarschuwd (2 dagen)
De provincie met de meeste waarschuwingen was Noord-Holland. Op 66 dagen gold een waarschuwing. Het verschil met de overige provincies was klein, in Noord-Brabant bijvoorbeeld werd op 65 dagen een waarschuwing gegeven. De Wadden waren met 47 waarschuwingen het ‘meest veilig’.
Het jaar begon met een weeralarm (code rood)
Op 1 januari 2020 begon het jaar met code rood in Friesland, Groningen en Drenthe. Vuurwerkmist veroorzaakte extreem dichte mist en op veel plaatsen kon in de eerste uren van het jaar slechts 5 tot 10 meter vooruit worden gekeken.
Code oranje gold op negen dagen in delen van het land. In Noord-Brabant en Limburg gold op zeven dagen code oranje, waarvan vier dagen voor extreme hitte. In Zeeland en Gelderland gold zes keer code oranje, inclusief vier keer voor extreme hitte. Op de Wadden, in Friesland en Groningen werd vier keer een waarschuwing voor extreem weer uitgegeven. De overige provincies hadden driemaal een code oranje waarschuwing.
De waarschuwingen voor extreem weer hadden we op:
- 1 januari: code rood door extreem slecht zicht in Friesland, Groningen en Drenthe. In de overige provincies, met uitzondering van Zeeland, gold code oranje.
- 9 februari: zware storm Ciara trok over het land, in het hele land code oranje
- 27 juni: grote hagel in Groningen
- 8-11 augustus: extreme hitte in Gelderland, Zeeland, Noord-Brabant en Limburg
- 16 augustus: zware onweersbuien. Geen code oranje in Limburg, Gelderland en Groningen
- 21 augustus: zware onweersbuien in het noorden van het land
Bekijk ook de maandoverzichten uit 2020
Foto: Jolanda Bakker
Meer Weeroverzichten-nieuws