Terugblik februari 2021: na ijskoude schaatsperiode toch zachter dan normaal

Nederland beleefde dit jaar een knotsgekke februari, waarin we van ijzige kou naar uitzonderlijke lentewarmte gingen. Terwijl het op 9 februari lokaal nog -16,2 graden was, steeg het kwik op 24 februari plaatselijk naar maar liefst 19,8 graden: een verschil van ruim 35 graden! Door het uitzonderlijk zachte slotakkoord kwam de gemiddelde temperatuur in De Bilt boven normaal uit met 4,3 graden tegenover de gebruikelijke 3,9 graden.

Februari kende dit jaar twee gezichten: in de eerste helft van de maand was het volop winter, in de tweede helft werd het lente. De Bilt telde zeven ijsdagen op rij waarop het de hele dag vroor, maar ook een recordlange reeks van zes dagen met maxima van 15 graden en meer. De contrasten konden dus niet groter!

De tweede helft van februari verliep zelfs recordwarm. De gemiddelde temperatuur van 15 februari t/m 28 februari kwam uit op 8,9 graden tegen 4,3 normaal. Het oude warmterecord voor de gemiddelde temperatuur in de tweede helft van februari stond op 8,1 graden en werd gemeten in 1998.

Opvallend was ook dat het voor het eerst sinds 25 januari 2013 tot officiële strenge vorst kwam in De Bilt met temperaturen beneden -10 graden. Daarmee eindigde een recordlange periode zonder strenge vorst op het hoofdstation. Uiteindelijk telde februari twee nachten met strenge vorst (12 en 13 februari) in De Bilt. Die van 12 februari was de koudste op het hoofdstation met -10,9 graden.

De laagste temperatuur van alle weerstations van het KNMI was -16,2 graden. Deze waarde werd op 9 februari gemeten in het Achterhoekse buurtschap Hupsel. Het was tevens de enige plek waar het zeer streng vroor (kouder dan -15 graden). Bovendien bleef de temperatuur in Hupsel zeven nachten beneden -10 graden, het meeste van alle weerstations.

In het oosten, midden en zuidoosten kwam het op verschillende plaatsen tot een koudegolf. Dat gebeurde in Hoogeveen, Lelystad, Heino (Overijssel), Twente, Herwijnen (Rivierengebied), Hupsel (Achterhoek), Volkel (Oost-Brabant), Arcen en Ell (Limburg). Om aan de definitie van een koudegolf te voldoen moet het minstens vijf dagen op rij dag en nacht blijven vriezen en moet het drie keer kouder worden dan -10 graden. In De Bilt kwam het nét niet tot een officiële koudegolf. Op slechts één tiende graad na was het niet koud genoeg voor een derde nacht met strenge vorst.

Doordat het dag en nacht flink bleef vriezen, stond Nederland in het weekend van 13 en 14 februari massaal op de schaats. Daarbij was het werkelijk prachtig weer met veel zon.

b671f503-paul-hermans-niet-eerder-zo-warm-op-25-februari

Foto: Paul Hermans

Uitzonderlijk warm lenteweer

Waren de plassen en meren op 13 en 14 februari nog afgeladen vol met schaatsers, in de week van 23 februari lag Nederland massaal te zonnebaden aan diezelfde plassen. Maar liefst vier dagen op rij kwam het tot een datum-warmterecord. Dat terwijl geen enkel kouderecord gebroken werd deze maand, ondanks het ijzige weer eerder in de maand. Dagen met een nieuw datumrecord voor de maximumtemperatuur in De Bilt waren 21, 22, 23 en 24 februari. Daarbij bereikte de februariwarmte op de 24e een hoogtepunt en werd het op het hoofdstation 18,7 graden. Dat is twee tienden van een graad lager dan de hoogste temperatuur die ooit in de hele winter is gemeten!

Hoe bijzonder het lenteweer was, bewijst ook het aantal dagen dat het in het zuidoosten rond of zelfs boven 18 graden werd. Dat gebeurde van 20 tot en met 25 februari, zes dagen dus! Bijzonder: op maandag 22 februari viel de temperatuur een paar graden lager uit dan verwacht door een dikke wolk Saharastof die over ons land trok. Door al het ‘zand’ in de lucht was de zon nauwelijks te zien. Het Saharastof leverde daarnaast een hele week prachtig rode zonsopkomsten en -ondergangen op, maar vooral in het zuidoosten ook vieze auto’s door regen op donderdagavond de 25e.

Droge maand met flinke winterse ongemakken

Gemiddeld over Nederland viel ongeveer 50 millimeter neerslag tegen 60 normaal. Het natst was het in het zuidoosten met in de omgeving van Weert, Venray en Schinnen zo’n 80 mm. Die neerslag kwam zeker niet ongelegen, want het zuidoosten kampt na de droogte van afgelopen jaren nog altijd met een lage grondwaterstand. In de Kop van Noord-Holland viel de minste neerslag: regionaal nog geen 30 mm.

Het was dus een droge maand, maar wanneer er neerslag viel, was die neerslag vaak winters van karakter. Op 1 februari was het gelijk raak. Vanwege ijzel gold code oranje in het midden en noorden.

Een week later trok een van de meest hevige sneeuwstormen sinds 1979 over ons land. Het was de eerste officiële sneeuwstorm sinds 9 en 10 januari 2010 en de storm kreeg de naam Darcy. Op zaterdagavond 6 februari begon het te sneeuwen en dat duurde tot en met maandag 8 februari! In de omgeving van Nijmegen, Arnhem en Doetinchem viel ruim 25 centimeter. Omdat het flink waaide ontstonden flinke sneeuwduinen. Dorpen raakten afgesloten van de buitenwereld, snelwegen waren geblokkeerd en er reed geen enkele trein. Vanwege de sneeuwjacht en sneeuwduinen die op 7 februari ontstonden, gold in het hele land 24 uur lang code rood.

Na de sneeuwstorm was het een week lang droog en koud met flink wat zon. De overgang naar zachter weer ging echter niet zonder slag of stoot. Op maandag 15 februari kwam het in het midden, maar vooral noorden en oosten tot zware ijzel. Het was gevaarlijk glad op de weg en daarom was sprake van een weeralarm (code rood). Het was het tweede landelijke weeralarm in een week tijd.

In totaal gold op veertien dagen een waarschuwing voor gladheid. Van die dagen waren er twee met code oranje en twee met code rood. Tijdens de koudegolf gold bovendien op vier dagen een gele waarschuwing voor extreme kou. Daarnaast werd op vier dagen gewaarschuwd voor mist en op één dag voor zware windstoten en onweer.

Op vijf na zonnigste februari ooit gemeten

De contrasten waren in februari groot, maar één ding hadden de winterhelft en lenteachtige helft gemeen: de zon scheen flink! Het totaal aantal zonuren kwam deze maand uit op 125 uur en dat is veel meer dan de normale 92 uur. Hiermee kwam februari 2021 op een zesde plek uit van zonnigste februarimaanden ooit gemeten.

De meeste zon was voor het zuiden. Zo kwam het totaal aantal zonuren in Vlissingen uit op ruim 134 uur en is de zon in Maastricht zelfs ruim 139 uur te zien geweest. Voor de stad aan de Maas zijn dat maar liefst 53 zonuren meer dan normaal! Minder zon had het noorden. Zo moest Den Helder het met 108 zonuren stellen, 10 uur meer dan normaal.