Het is vandaag alweer 28 jaar geleden dat de laatste Elfstedentocht van start ging, en de grote vraag is of die er ooit nog gaat komen. De afgelopen decennia hebben we er alleen maar over kunnen dromen, al waren we er in 2012 wel dichtbij!
De laatste Elfstedentocht vond plaats in 1997 en 'de hel van 63' is alweer ruim 60 jaar geleden. Toen werd de zwaarste Elfstedentocht gereden in één van de koudste winters die Nederland ooit gekend heeft. Deze winter was zo koud dat je met je auto over het IJsselmeer kon rijden. Iets wat we tegenwoordig ons nauwelijks meer kunnen voorstellen.
Lees hier wat voor weer er nodig is voor een Elfstedentocht.
Voorlopig een kleine kans op schaatspret
Deze dagen hebben we te maken met licht winterse taferelen, maar tot ijsgroei leidt het niet. Een Elfstedentocht is dus iets waar we voorlopig wederom alleen maar van kunnen dromen, want daarvoor is een langdurige koude periode nodig met temperaturen ruim onder het vriespunt. Zowel overdag als 's nachts. Ook schaatsen op ondergelopen weilanden of slootjes lijkt voorlopig niet mogelijk. Zondagochtend kunnen we tijdelijk wel genieten van een dun sneeuwdek als gevolg van een grootschalig neerslaggebied over ons land trekt. Er valt enige tijd sneeuw bij temperaturen rond het vriespunt, maar in de loop van de dag stroomt zeer zachte lucht ons land binnen waardoor de sneeuw overal snel overgaat in regen.
De vooruitzichten naar volgende week zien er dan wel weer licht winters uit. Maandag verloopt nog zeer zacht met maxima van maar liefst 10 tot 14 graden, maar in de nacht naar dinsdag levert de temperatuur ook weer razendsnel in. De rest van de week vriest het regelmatig in de nachten, maar hooguit een graadje of twee. Overdag stijgt het kwik naar 2 tot 6 graden en van ijsgroei is dan ook geen sprake. Wel kunnen we zo nu en dan rekenen op enkele winterse buien.
De rest van januari wordt de verwachting onzekerder doordat zachtere lucht vanaf de oceaan dichterbij komt. Toch ligt de grens met (vrij) koud winterweer nog steeds in de buurt van ons land. Mocht de wind toch uit het oosten of noordoosten blijven waaien, dan zou het koude winterweer zomaar aan kunnen houden of zelfs nog wat aanscherpen. In dit geval is een kortdurende schaatsperiode op weilanden en slootjes niet uitgesloten. Gaat de wind echter vanaf zee waaien, dan is van eventuele schaatspret wederom geen sprake.
In 2012 waren we dichtbij
Misschien kan jij je het nog herinneren. De winter van 2011/2012 begon zeer zacht maar eind januari 2012 sloeg koning winter genadeloos toe. We kregen zelfs te maken met een officiële koudegolf in de Bilt en dat was de eerste keer sinds 1997. Voor een koudegolf moet het 5 dagen op rij overdag blijven vriezen, met daarbij in 3 nachten strenge vorst (minima < -10.0 graden). In 1997 kwam het toen wel tot een Elfstedentocht, maar in 2012 ging het helaas op de valreep net niet door. De dooi kwam iets te vroeg, en de ijsdikte was volgens de ijsmeesters in Friesland net niet dik genoeg. Door sneeuw op het ijs viel de ijskwaliteit en ijsgroei tegen.
Na 2012 hebben we alleen nog een regionale koudegolf gehad in januari 2013 en ook in februari 2021 was er een regionale koudegolf. In zowel 2013 als in 2021 konden we ook op (grote) plassen tijdelijk schaatsen, maar een Elfstedentocht is toen niet eens ter sprake gekomen.
Krijgen we ooit nog 'it giet oan' te horen?
Door klimaatverandering worden onze winters steeds milder. Sneeuwdagen worden zeldzamer en ijsdagen zijn alles behalve een zekerheid in onze huidige winters. Hierdoor wordt de kans op een Elfstedentocht steeds kleiner. Toch komen er ook in een opgewarmd klimaat nog steeds koude periodes voor. Zo ook in februari 2021, toen er voor een korte periode ook op grote plassen zoals Loosdrecht kon worden geschaatst. Als we te maken hebben met een noorden- of oostenwind kan het nog steeds erg koud worden in onze omgeving. Toch is deze aangevoerde lucht wel minder koud dan bij een vergelijkbare situatie in het verleden. Het noordpoolgebied is inmiddels al ruim vier graden opgewarmd. De opwarming gaat daar extra hard.
De kans dat er de komende tientallen jaren ooit een Elfstedentocht plaatsvind is klein, maar hij is er wel! Momenteel is de kans op voldoende winterkou 8 procent, maar de kans op de Tocht der Tochten is kleiner omdat weeromstandigheden zoals sneeuwval roet in het eten kunnen gooien. Dat zagen we in 2012! Met veel geluk kan het dus nog een keer gebeuren. De doorgaande opwarming verkleint deze kans volgens het KNMI naar 1 procent in 2050 en aan het einde van de eeuw zijn de kansen verwaarloosbaar klein.
Meer Schaatsen-nieuws