Neerslag is een belangrijk onderdeel van het klimaat in Nederland. Zeker in de herfst valt vaak dagen achtereen regen. In de zomer valt soms veel regen in korte tijd. In welke provincies valt de meeste neerslag? En waarom zijn er überhaupt verschillen in de jaarlijkse hoeveelheid neerslag per provincie? Lees hier wat de 5 natste provincies van Nederland zijn.
Op het kaartje hieronder is te zien dat de gemiddelde hoeveelheid jaarlijkse neerslag in Nederland behoorlijk varieert. De meeste neerslag valt in de kustgebieden, de Veluwe, het noorden en in Zuidoost-Limburg. Het droogst is het over het algemeen aan de oostgrens, in het oosten van Brabant en in het midden van Limburg. Afgaand op onderstaande kaart lijken de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland en Drenthe de natste provincies van Nederland.
Meer neerslag in Randstad door stofdeeltjes
De grotere hoeveelheden neerslag in deze provincies hebben verschillende oorzaken. In Noord- en Zuid-Holland valt bijvoorbeeld relatief veel neerslag, omdat neerslaggebieden afkomstig vanaf de Noordzee hier het actiefst zijn. Zodra deze neerslagzones aan land komen verliezen ze namelijk langzaam maar zeker hun activiteit, omdat de “voeding” van deze buien – de vochtige lucht boven zee – afwezig is. De meeste neerslag valt dan dus dicht bij de kust.
Of ook komende dagen de meeste regen aan de kust valt lees je in ons weerbericht.
Daarnaast zijn Noord- en Zuid-Holland relatief dicht bebouwd. In stedelijke gebieden valt meer neerslag omdat het in steden relatief warm is en deze warme lucht meer vocht kan bevatten. Daarnaast bevat de lucht boven steden meer aerosolen. Aerosolen zijn kleine stofdeeltjes waar water zich aan kan hechten. Omdat water zich aan deze stofdeeltjes hecht, vormen zich makkelijker regendruppels boven gebieden waar veel van deze deeltjes aanwezig zijn.
De grotere hoeveelheden neerslag boven de Veluwe, het Drents plateau en Zuidoost-Limburg hebben weer een heel andere oorzaak. Deze gebieden liggen relatief hoog ten opzichte van hun omgeving. Als gevolg hiervan wordt lucht die richting deze gebieden waait gedwongen om op te stijgen. Lucht koelt af als het opstijgt en dit resulteert weer in condensatie van het aanwezige vocht: er vormen zich waterdruppeltjes en dus wolken. Aan de achterzijde van deze heuvels daalt de lucht juist. Deze lucht warmt op en is droog.
Lees hier in welke 5 provincies de meeste onweersdagen voorkomen
150 mm verschil over 50 km afstand
Hoewel we hier de hoeveelheid neerslag proberen onder te verdelen per provincie, ligt het in werkelijkheid gecompliceerder. Want zoals op de kaart in dit artikel te zien is, zijn er ook binnen de provincies vrij grote lokale verschillen. Het eerdergenoemde effect van hoogteverschillen zorgt er bijvoorbeeld voor dat het midden van Limburg met minder dan 750 mm de droogste plek van Nederland is. Nog geen 50 kilometer verderop, in het uiterste zuidoosten van Limburg, is het met ruim 900 mm juist relatief nat.
Hetzelfde zien we dus op de Veluwe, wat met ruim 950 mm per jaar de natste plek van Nederland is, terwijl het in het zuiden van Gelderland een stuk minder nat is. In Utrecht zien we een vergelijkbaar patroon, met de meeste neerslag boven de Utrechtse heuvelrug. Ook het Drents plateau krijgt meer neerslag dan gemiddeld, terwijl de zuidoosthoek van Drenthe relatief droog is.
Kust natst in de herfst, maar relatief droog in de lente
Hoewel we op jaarbasis duidelijke verschillen zien, is het neerslagpatroon niet het hele jaar door hetzelfde. Zo valt in de herfst en vroege winter veel meer neerslag in de kustgebieden, omdat het relatief warme zeewater, in combinatie met een kouder wordende atmosfeer, veel neerslag veroorzaakt langs de kust.
In het voorjaar zien we juist een omgekeerd patroon: een warmer wordende atmosfeer boven een relatief koude zee zorgt voor stabiel weer en relatief weinig neerslag. In het binnenland warmt het in die tijd van het jaar al een stuk meer op. Daardoor ontstaan landinwaarts in het voorjaar gemakkelijker buien en valt in die tijd van het jaar dus meer neerslag in het binnenland.
Extremen
Van jaar tot jaar kan de hoeveelheid neerslag in Nederland sterk verschillen. In 1966, 1998 en 2001 viel gemiddeld meer dan 1000 mm neerslag. 2023 was het natste jaar ooit met 1151 mm. In het Noord-Hollandse Purmerend viel 1439 mm. Op de tweede plaats staat 1998 met 1109 mm. Lokaal viel toen in Schellingwoude (Noord-Holland) met 1374 mm het meest. In De Bilt was ook 2023 het natste jaar met 1274 mm.
Het droogste jaar ooit was 1921 met slechts 418 mm gemiddeld over het land. Opvallend is dat in de laatste 30 jaar veel neerslagrecords zijn verbroken. Een aantal recente neerslagrecords op een rij:
- 5 september 2018: 130 mm regen in Nieuwkoop
- juni 2016: all time regenrecord voor juni met in Venlo 227,4 mm regen
- jan-jun 2016: op één na natste eerste helft van het jaar.
- 28 juni 2014: 180 mm regen in Alphen aan de Rijn op station weeramateur
- zomer 2011: natste sinds start metingen in 1906 met landelijk gemiddeld 350 mm tegen 225 normaal
- 25 augustus 2010: 138 mm in Lievelde
- augustus 2006: natste augustus ooit met gemiddeld over het land 195 mm.
- augustus 2004: Maasland 325 mm, hoogste maandsom ooit
- september 2001: natste septembermaand ooit met 191 mm
- herfst 1998: natste herfst sinds begin metingen
- februari 2020: natste februari ooit gemeten met 147 mm
- november 2023: recordnatte novembermaand met 177 mm
- 2023 natste jaar ooit gemeten
- Winter 2023-2024 was op één na natste
De hoogste 24-uursneerslagsommen die ooit gemeten zijn op neerslagstations van het KNMI:
- Voorhuizen, 3 augustus 1948: 208 mm.
- Amsterdam, 9 augustus 1951: 148 mm.
- Gouda, 24 juni 1975: 146 mm.
Meer Regen-nieuws