De opwarming van de aarde (klimaatverandering) wordt veroorzaakt door een versterking van het broeikaseffect. In dit artikel wordt uitgelegd hoe dit in zijn werk gaat, hoe snel het de afgelopen eeuwen is gegaan en wat het klimaatakkoord van Parijs inhoudt.
In de atmosfeer zitten broeikasgassen. Deze gassen kaatsen langgolvige straling die de aarde uitstraalt voor een deel weer terug. Zonder broeikaseffect zou het veel kouder zijn op aarde. Lees in dit artikel een algemene uitleg wat het broeikaseffect is en waarom we niet zonder kunnen.
De belangrijkste broeikasgassen in atmosfeer zijn:
- Waterdamp
- Koolstofdioxide (CO2)
- Methaan
- Distikstofmonoxide (lachgas)
- Ozon
De versterking van het broeikaseffect, koolstofdioxide (CO2)
De opwarming van de aarde (klimaatverandering) wordt veroorzaakt door een versterking van het broeikaseffect. De hoofdrol hierin is voor koolstofdioxide (CO2). Koolstofdioxide komt vrij bij allerlei natuurlijke processen zoals bosbranden, uitstoot door vulkanen en verteringsprocessen in natte bossen en oerwouden. Daarnaast komt koolstofdioxide vrij door verbrandingsprocessen door de mens. Dit gaat vooral om het verbranden van hout, steenkool, aardolie en aardgas.
In 1800 lag de concentratie koolstofdioxide in de lucht rond 280 ppm (delen per miljoen). Dus van 1 miljoen deeltjes lucht waren er 280 koolstofdioxide-deeltjes. Inmiddels is dit ruim 410 ppm. Deze stijging is een direct gevolg van de productie van koolstofdioxide door de mens.
Artikel gaat verder onder dit plaatje.
In de 19e eeuw was de gemiddelde wereldtemperatuur ongeveer 13,6 – 13,8 graden. Nu is dit circa 15,0 graden. De wereldtemperatuur is de afgelopen anderhalve eeuw dus al met meer dan een graad gestegen!
Enkele terugkoppelingseffecten bij het opwarmen van de aarde
De hoeveelheid waterdamp in de lucht is sterk afhankelijk van de temperatuur. Warme lucht kan meer waterdamp bevatten dan koude lucht. Daarnaast geldt: hoe warmer het is, hoe meer water verdampt, hoe meer waterdamp er in de lucht komt. Hierdoor kan broeikasgas waterdamp een verhoging van de gemiddelde temperatuur van de aarde versterken.
Ook het verdwijnen van ijs- en sneeuwoppervlakken versterkt de opwarming. IJs en sneeuw reflecteren zonlicht beter dan land en water. Als meer zonlicht wordt geabsorbeerd door de aarde warmt het op.
Een derde factor is dat permafrost (bevroren aarde) in bijvoorbeeld de toendra’s in Rusland veel methaan bevat. Als dit smelt ontsnapt het methaan en komt als broeikasgas in de atmosfeer terecht. Methaan is een veel krachtiger broeikasgas dan koolstofdioxide.
Er zijn ook terugkoppelingseffecten die de opwarming proberen te dempen. Zo nemen de oceanen meer koolstofdioxide op uit de atmosfeer als daar meer koolstofdioxide in zit. Ook groeien planten wat harder en nemen ze iets meer koolstofdioxide op dan vroeger. Het effect hiervan is overigens zeer beperkt. Als deze planten sterven geven ze weer meer materiaal dat koolstofdioxide kan produceren.
Per saldo geven de terugkoppelingseffecten, bij opwarming door meer koolstofdioxide, zeer waarschijnlijk een extra opwarming.
Klimaatakkoord Parijs
Volgens het klimaatakkoord van december 2015 in Parijs mag de gemiddelde temperatuur op aarde niet hoger worden dan twee graden boven het gemiddelde van voor de industriële revolutie. Het steven moet zelfs maximaal anderhalve graad zijn. Dit lijkt inmiddels al niet meer haalbaar te zijn en er zal snel gehandeld moeten worden wil de wereldgemiddelde temperatuur nog onder 2 graden blijven. Op sommige delen van de wereld, zoals in Nederland gaat de opwarming nog veel harder.
De toename van de uitstoot van broeikasgassen, met name koolstofdioxide, moet hiervoor stoppen. De uitstoot moet weer in balans komen met de natuurlijke koolstofdioxide-opslag van de aarde.
Vind je dit soort artikelen interessant? Schrijf je dan in voor de gratis Weeronline nieuwsbrief.
Meer Klimaatverandering-nieuws