Oudejaarsdag, hartje winter, een ijzige wind waait over het land en de thermometer wijst op het warmste moment -9,5 graden aan in De Bilt. We schrijven 31 december 1978, de koudste oudejaarsdag uit de geschiedenis. In dit artikel ontdek je meer over de koudste oudejaarsdagen en lees je ook wanneer de meeste regen viel en de zon het liet afweten.
Normaal is het op oudejaarsdag in het huidige klimaat een graad of 6, maar de temperatuur kan van jaar tot jaar fors verschillen. Sinds 1901 was op oudejaarsdag in 14% van de gevallen sprake van een officiële ijsdag. Dit betekent dat de thermometer in De Bilt op het warmste moment van de dag een waarde aangaf van -0,1 graden of lager.
In 2,5% van de gevallen bleef het kwik op de koudste oudejaarsdagen steken beneden -5 graden. Naast de koudste oudejaarsdag van 1978 met -9,5 graden, waren dit 1908 en 1996 met respectievelijk -6,5 en -5,7 graden als maximumtemperatuur. De ijskoude oudejaarsdag was de voorbode van een ijskoud begin van januari.
Opvallend is dat in de top-10 van koudste oudejaarsdagen slechts één vrij recente dag staat. In 2008 bleef het 2,8 graden vriezen. Dit is de enige ijs-oudejaarsdag van deze eeuw tot dusver. In 2009 kwam de temperatuur net een halve graad boven nul.
Lees ook: Dit zijn de zachtste en zonnigste oudejaarsdagen
Zeer strenge vorst in 1908 en 1923
In 1908 en 1923 vroor het de hele dag en tijdens de nachtelijke uren werden extreem lage temperaturen gemeten. De temperatuur daalde tot onder -15 graden en daarmee was sprake van zeer strenge vorst. Recordkoud was het op 31 december 1923 met -16,9 graden. In 1908 koelde het af tot -16,2 graden. In de top-10 staat geen enkel jaar uit deze eeuw. 2008 noteerde de laagste temperatuur van deze eeuw tot nu toe met -8,7 graden.
Natste oudejaarsdagen zijn niet koud
De natste oudejaarsdag beleefde De Bilt in 2017. Het regende toen ruim 15 uur lang en er viel 39,3 mm regen. In 2022 werd het recordwarm en dat ging gepaard met de op één na natste oudjaarsdag. Ook de andere jaren waarin veel neerslag viel was het meestal zacht of lag de temperatuur op een vrij normaal niveau. Het is logisch dat de meeste neerslag valt in een zachte setting. Een zuiden- tot westenwind voert vaak zachte en vochtige lucht aan, waarbij het flink kan regenen. Extreme kou ontvangen we uit het oosten en noordoosten. Daarmee wordt meestal droge lucht aangevoerd.
Natuurlijk zijn er ook uitzonderingen die de regel bevestigen. Zo viel in 1952 bijna 10 mm neerslag. Aangezien het de hele dag vroor is dit sneeuw geweest. Een mooi sneeuwdek van 10 cm om sneeuwpoppen van te bouwen en sleetje te rijden. 1 mm neerslag vertaalt zich namelijk in ongeveer 1 cm sneeuw.
Er zijn in de weerdata van het KNMI sinds 1901 slechts twee stormen op oudejaarsdag terug te vinden. In 1975 kwam het in IJmuiden tot windkracht 9 en in 1925 was zelfs sprake van een zware storm (10 Bft.) in Vlissingen.
Vaak geen zon op oudejaarsdag
Een echte toplijst met somberste oudejaarsdagen valt niet te maken. Er zijn maar liefst 58 dagen waarop de zon niet scheen en drie dagen waarop het om minder dan 3 minuten ging. Op ongeveer de helft van de oudjaarsdagen liet de zon dus verstek gaan. Daar komt ook nog 20 keer bij dat de zon slechts 6-60 minuten scheen. Slechts 19 keer was het (behoorlijk) zonnig met minstens vier uur zonneschijn.
Dat het vaak grijs weer is op oudejaarsdag komt door de tijd van het jaar. De dagen zijn kort en bewolking is in december vaak hardnekkig. Ook kan in windstille situaties gemakkelijk mist voorkomen en de laatste decennia wordt dat vaak versterkt door een enorme hoeveelheid vuurwerk. Dit leidt dan tot extra dikke vuurwerkmist.
De verwachting voor oudejaarsdag lees je in het meest uitgebreide weerbericht van Nederland.
Meer Feestdagen-nieuws