De winterse variant van de coupe soleil: ijshaar! Tijdens een boswandeling in de winter kan je dit zeldzame natuurverschijnsel tegenkomen. Uit boomstammen en takken lijkt haar te groeien. De structuur lijkt ook erg op een suikerspin. In dit artikel lees je hoe ijshaar ontstaat en wanneer je de grootste kans hebt om het tegen te komen.
Zodra de herfst overgaat in de winter ligt het bos vol met dode bladeren en takken. Als een soort grote schoonmaak voor de lente wordt dit dode plantenmateriaal opgeruimd en omgezet in voedingsstoffen die vervolgens weer door de planten en bomen kunnen worden gebruikt om verder te groeien. Bij deze grote schoonmaak spelen kleine diertjes en schimmels in het bos een grote rol. De schimmels zijn daarnaast ook verantwoordelijk voor het ontstaan van ijshaar.
De schimmels laten de bast van de boomstammen aan zich voorbijgaan en nestelen zich op het zogeheten kernhout. Net als mensen hebben de schimmels een stofwisseling en daarbij produceren ze water. Het is te vergelijken met de ademhaling van een mens. Wanneer wij uitademen tegen een raam of spiegel ontstaat er condens: waterdruppeltjes dus! Wanneer het buiten koud is, wordt dit zichtbaar als een ademwolkje.
Ontstaan van ijshaar
Waar wij onze vochtige lucht vrij kunnen uitademen, zitten de schimmels dus diep in het hout genesteld en het water moet een weg naar buiten zien te vinden. Via kleine openingen in het hout komt het water naar buiten. Zodra het in contact komt met de koude buitenlucht bevriest het vrijwel direct in een haarachtige structuur. IJshaar wordt daarom ook wel de baard van Koning Winter genoemd. De ontstaanswijze is ook wel te vergelijken met glazuur wat uit een spuitzak op een taart wordt gespoten in dunne lijntjes.
Om lange lokken te produceren, moeten de weersomstandigheden voor het ontstaan van ijshaar natuurlijk wel een tijdje geschikt zijn. Naast de aanwezigheid van dood hout en schimmels moet de buitenlucht veel vocht bevatten (hoge luchtvochtigheid) en het moet vriezen. Het moet alleen niet te koud worden, want dan gaan de schimmels minder water produceren en zal het ijshaar maar weinig aangroeien. Er is dus een optimale temperatuur voor het ontstaan van ijshaar en deze ligt tussen 0 en -4 graden. Wanneer nachtvorst volgt na een natte periode heb je de grootste kans om ijshaar in de natuur te ontdekken.
Als je haar maar goed zit
Waar wij ons haar mooi in vorm kunnen brengen, moet je ijshaar eigenlijk niet aanraken. Het is zeer fragiel en door onze warme handen zal het eigenlijk vrijwel direct wegsmelten. Zonlicht heeft hetzelfde effect en daarom heb je in de ochtend de grootste kans om ijshaar in de natuur te ontdekken. Op schaduwrijke plekken kan ijshaar wel een langere tijd blijven bestaan.
Benieuwd of je kans hebt om ijshaar te vinden in de natuur? Bekijk de weersomstandigheden in het meest uitgebreide weerbericht van Nederland.
Meer Natuur-nieuws