Winter was zonnig, droog en vrij zacht

De meteorologische winter van 2016-2017 gaat als zonnig, droog en vrij zacht de boeken in. Gemiddeld over het land scheen de zon 230 uur tegen 196 normaal. In Maastricht was het met 269 zonuren zelfs de op vier na zonnigste winter sinds 1906! Met landelijk gemiddeld 165 mm tegen 208 normaal was het de droogste winter sinds 2009. Ondanks een koude januari was de winter voor het vierde jaar op rij zachter dan gebruikelijk. De gemiddelde wintertemperatuur in De Bilt komt uit op 3,7 graden tegen 3,4 normaal.

Verder was het de op drie na rustigste winter sinds het begin van de landelijke windmetingen in 1909. De hevige storm van 23 februari, met langs de westkust korte tijd windkracht 10 en in Hoek van Holland een zeer zware windstoot van 116 km/uur, bracht daar geen verandering in. Afgelopen winter waaide het gemiddeld 16,6 km/u tegen 20,5 km/u normaal. In 1917 verliep de winter gemiddeld over het land nog rustiger met een gemiddelde windsnelheid van 15,1 km/u. Ook 1964 en 2009 waren nog iets rustiger.

Opmerkelijk is dat de afgelopen herfst de op één na rustigste was. Het afgelopen half jaar verliep daardoor record rustig.

December en februari maakten winter zacht

Enkele bijzonder zachte periodes in december en februari hebben de winter zacht gemaakt, maar ook felle winterkou bleef uit. In het zogenaamde Hellmann koudegetal komt goed naar voren dat het een zachte kwakkelwinter was, met slechts 36 punten. Daarmee zitten we in de categorie ‘zachte winters’. Een normale winter heeft 40 tot 100 punten.

Bij een daggemiddelde temperatuur onder nul loopt het koudegetal op. Als de temperatuur gemiddeld over een hele dag op bijvoorbeeld -2 graden uitkomt worden 2 Hellmann punten genoteerd. Het Hellmann koudegetal wordt verkregen door deze punten gedurende het winterseizoen op te tellen.

Vooral in het zuiden een zonnige winter

December en januari waren zeer zonnig en staan zelfs op een respectievelijk vierde en achtste plek in de top-10 zonnigste maanden. In Maastricht was het zelfs de zonnigste december ooit gemeten. Februari was daarentegen somber, maar ondanks dat was het in Maastricht de op vier na zonnigste winter sinds het begin van de metingen!

Qua neerslag zien we hetzelfde beeld. December en januari waren droog, februari was juist nat. Op 22 en 23 februari viel in het midden en zuiden 30 tot lokaal 50 mm! Dat is meer dan wat er in heel december viel. Toen kwam de neerslagsom landelijk gemiddeld uit op 27,5 mm en daarmee was het de droogste december sinds 1972.

Ondanks januarikou alweer een zachte winter

De winter kende zowel koude als extreem warme dagen. Tijdens Sinterklaas was het koud met vorst in de nachten, maar Kerst was juist de op twee na warmste ooit gemeten met maxima van bijna 12 graden. December eindigde rustig en koud met vaak mist. Op 29 december kwam het tot de eerste officiële ijsdag. Januari was een echte kwakkelmaand met vaak vorst in de nachten. Overdag kwam de temperatuur meestal een paar graden boven het vriespunt uit, maar soms bleef het ook overdag vriezen. Op 6 januari kwam het op weerstation Twenthe, nabij Enschede, tot de eerste strenge vorst met -10,2 graden.

Door bevriezing van natte wegen was het ’s nachts vaak glad op de weg. Op 1, 6, 7 en 8 januari werd code oranje afgegeven voor gladheid door sneeuw en ijzel. Op de 12e en 13e vielen flinke winterse buien en werd opnieuw code oranje afgegeven. In een strook vanaf het Rivierengebied, via de Veluwe en de Achterhoek naar Twente en Salland viel 10 tot 15 cm sneeuw. Aan zee kwam het tot zeer zware windstoten, in IJmuiden werd op 13 januari een windstoot van 112 km/u gemeten.

Daarna werd het lange tijd rustig en koud winterweer. Op 23 januari werd op weerstation Twenthe de laagste temperatuur van deze winter gemeten met -10,8 graden. De sneeuw bleef nog 16 dagen liggen in het oosten en dat is bijzonder lang. Ook kon op veel plaatsen in het binnenland worden geschaatst op natuurijs. Af en toe kwam dichte mist voor en viel uit deze mist wat lichte sneeuw.

Van sneeuwpret naar terrasjesweer

Aan het eind van januari ging de temperatuur flink omhoog en ook februari begon zeer zacht. Tussen 8 en 12 februari werd het kouder. In de nachten vroor het een aantal graden en was het vaak glad door bevriezing en winterse neerslag. Tussen 8 en 10 februari kwam het kwik in de noordelijke helft van het land niet boven het vriespunt uit. Af en toe viel wat (smeltende) sneeuw. In delen van het noorden werd het op 8 februari wit door een paar centimeter sneeuw en op 11 februari gebeurde dat in delen van Noord-Limburg en Noord-Brabant. De meeste sneeuw viel op 12 februari. In een strook van Gelderland naar het noorden van Zuid-Holland en Noord-Holland viel 5 tot lokaal 14 cm sneeuw.

Heel markant was de snelle overgang naar voorjaarsweer half februari. De nachten bleven koud met lichte vorst, maar overdag ging het kwik bij volop zon snel omhoog. Op 15 februari werd in Maastricht 17,1 graden gemeten. Dit was gelijk de hoogste temperatuur van de hele winter en nooit eerder werd door de huidige officiële weerstations op deze dag zo’n hoge temperatuur gemeten! Ook was het temperatuurverschil tussen dag en nacht in het binnenland lokaal meer dan 18 graden! In de tweede helft van februari bleef het zeer zacht, maar het weerbeeld werd herfstachtig.

Foto: Tonny Morsink (De Lutte).