Terugblik december: op vier na warmste en in top-10 natste

01 januari 2024, 09:00

Weeroverzichten
Er viel zoveel regen dat er langs de IJssel in Deventer zandzakken geplaatst moesten worden. Foto: Frank.

Ondanks een vrij koud begin is december de database in gegaan als één van de warmste feestmaanden ooit gemeten. De gemiddelde temperatuur in De Bilt is uitgekomen op 6,9 graden tegen 4,2 normaal. Slechts vier decembermaanden verliepen nog zachter. Met gemiddeld over het land 122 mm tegen 87 normaal was het de op acht na natste december en het was zeer somber met 35 uur zon tegen 58 normaal.

December begon nog behoorlijk winters met op 1 december de eerste lokale strenge vorst van het jaar in Leeuwarden en zeer lokale schaatspret op 2 december. We kregen niet alleen te maken met vorst, maar ook met winterse neerslag. Op zaterdag 2 december gold voor Noord-Holland en Zuid-Holland code oranje in verband met ijzel. Op 3 december kleurde het vooral in het zuidoosten goed wit door sneeuw en op 4 en 5 december kleurde het noorden en noordoosten goed wit.

Sneeuw in Stiphout (Noord-Brabant) op 3 december. Foto: Willem van Nunen
Sneeuw in Stiphout (Noord-Brabant) op 3 december. Foto: Willem van Nunen

Daarna drong zachte lucht zich op, maar ook op 8 december sneeuwde het ’s ochtends in het noordoosten van het land, daarna werd alle neerslag weer vloeibaar door de komst van zachte lucht.

Zeer zacht vervolg van december

En zacht werd het in de rest van december. Vanaf 9 december was het zowel ’s nachts als overdag zacht. Vooral de nachttemperaturen waren hoog met minima die rond of boven 5 graden lagen. En overdag schommelde de temperatuur op de meeste dagen rond een graad of 10.

Het aantal vorstdagen (minima onder nul) is in De Bilt door het zachte vervolg van de maand blijven steken op 5 tegen 11 normaal. IJsdagen kwamen niet voor, terwijl dit gemiddeld twee keer per decembermaand is. Ook kwam het nog niet tot matige vorst (minima onder -5 graden), terwijl 2 à 3 keer normaal is. De laagste temperatuur werd in De Bilt op 2 december gemeten met -4,1 graden.

Het warmst was het in De Bilt op 24 december met 12,9 graden. In Westdorpe werd diezelfde dag de hoogste temperatuur van het land gemeten met 13,6 graden. Ook de kerstdagen verliepen uitzonderlijk zacht. Gemiddeld over beide kerstdagen was het de op één na warmste kerst sinds de start van de metingen. De gemiddelde maximumtemperatuur in De Bilt kwam uit op 11,9 graden. Eerste kerstdag was de op twee na warmste sinds 1901 met 12,5 graden in De Bilt. Op tweede kerstdag was het 11,3 graden. Slechts zes keer verliep tweede kerstdag warmer.

Opnieuw een kletsnatte maand

Alleen aan het begin van de maand viel relatief weinig neerslag en er was een korte reeks overwegend droge dagen van 15-18 december. Verder verliepen de meeste dagen kletsnat met veel en langdurige regenval. En anders waren het wel talrijke buien die over het land trokken. De regenmeters werden dan ook regelmatig goed gevuld.

Uiteindelijk is de neerslagsom gemiddeld over het land uitgekomen op 122 mm tegen 87 normaal. Slechts in acht jaren verliep december nog natter. Regionaal was het nog veel natter met vooral in het midden en oosten op grote schaal meer dan 150 mm regen. De meeste regen viel in Arnhem met uiteindelijk 205 mm!

Deze kletsnatte decembermaand maakte 2023 tot het natste jaar ooit gemeten.

Amper zon gezien

De zon scheen gemiddeld over het land slechts ongeveer 35 uur tegen 58 normaal. December is gemiddeld al de somberste maand van het jaar, maar dit jaar was het dus nog somberder. Van een uitzonderlijke zonnige septembermaand is overigens geen sprake. Pas bij minder dan 20,7 uur zon is sprake van een top 10-notering en de somberste december ooit uit 1911 telde gemiddeld over het land slechts 13,8 zonuren.

De zon was dit jaar nog het meest te zien in het westen van Zeeland en op de Waddeneilanden met 45 tot 50 uur. In het oosten scheen de zon slechts 20 tot 25 uur. Dat betekent lokaal minder dan 10% van de daglichtperiode zon.

Storm Pia schampte ons land en bracht stormvloed

Op 21 december trok storm Pia over de Noordzee naar Denemarken en daarbij kwam het in het Waddengebied ook tot de eerste officiële winterstorm en de zesde van het jaar. Dit leidde hier en daar tot schade door omgewaaide bomen en helaas viel daardoor ook één dode te betreuren in Nederland. In het hele land traden zware windstoten op en in de noordelijke kustgebieden zeer zware windstoten.

Maeslantkering. Foto: RWS / Joop van Houdt.
Maeslantkering. Foto: RWS / Joop van Houdt.

De meeste impact had echter de stormvloed die volgde op Pia. Hierdoor moest de Maeslantkering voor het eerst in de geschiedenis gesloten worden vanwege hoogwater. Alle keringen in Nederland waren tegelijkertijd gesloten. Het water stond aan de westkust tot in de duinen en daardoor was er sprake van flinke afslag van de duinen. Uiteindelijk kwamen we de stormvloed wel veilig door zonder grote problemen. Op de avond van storm Pia werden voor het eerst sinds 2018 zeldzame parelmoerwolken waargenomen.

Door de vele regen en flink wat smeltwater vanuit de Alpen was er sprake van meerdere hoogwatergolven in de rivieren, waardoor de uiterwaarden onderliepen. Tijdens de kerstdagen was er met name sprake van hoogwater in de IJssel en de Overijsselse vecht. In Deventer werd bijna een kritieke waterstand bereikt. Daarnaast was er sprake van extreem hoge grondwaterstanden en verzadigde bodems. Veel weilanden kwamen dan ook blank te staan.

Bekijk hier al onze weeroverzichten.

Jaco van Wezel

Jaco van Wezel

Meteoroloog

Weernieuws-onderwerpen

Kies een onderwerp om meer te weten te komen over het weer…

Nieuwsoverzicht

Weeronline nieuwsbrief

Ontvang wekelijks de leukste nieuwtjes en weetjes over het weer

Gratis inschrijven