Dit is waarom Nederland weinig energie met waterkracht opwekt

Nederland is het land van water. We hebben een kustlijn die ruim 450 km lang is en er lopen meerdere grote rivieren door ons land, zoals de Rijn, de Maas en de Waal. Hoog tijd om, naast transport, ook op een andere manier goed gebruik hiervan te maken. Je zou verwachten dat we met al dat water ook energie kunnen opwekken. Dit gebeurt nu nog vrij weinig, maar hoe komt dat eigenlijk? Daarover lees je meer in dit artikel.

Windmolen voor onderwater

Allereerst, wat is waterkracht? Bij waterkracht wordt er energie opgewekt uit stromend water. Dit wordt gedaan met behulp van de stroomsnelheid van water en van verschillen in waterhoogte. Hoe groter het hoogteverschil, des te groter de waterdruk en de hoeveelheid energie die je ermee kunt opwekken. Er zijn in Nederland echter geen grote hoogteverschillen, daarom maken we gebruik van stuwen bij waterkrachtcentrales. De centrales wekken energie op door grote hoeveelheden water door de turbines te laten stromen. Daardoor gaan de bladen van de turbines draaien en zo wordt stroom opgewekt, net zoals de wind een windmolen aandrijft.

Door het geringe hoogteverschil in ons land is de energieopbrengst van stuwdammen in rivieren in Nederland wel klein vergeleken met dammen in bergachtig gebied, zoals bijvoorbeeld in Zwitserland en Noorwegen.

In Nederland zijn er drie middelgrote waterkrachtcentrales. Twee daarvan liggen aan de Maas. Eén bij Alphen en Lith en één bij Linne. De andere ligt bij Maurik en Amerongen aan de Nederrijn.

Schoon, stil en onopvallend

Er zitten meerdere voordelen aan het opwekken van energie uit waterkracht. Ten eerste, waterkracht is duurzaam. De energiebron is onuitputtelijk en daarnaast ontstaan er geen schadelijke stoffen bij het opwekken van energie uit waterkracht. Daarnaast levert waterkracht geen horizonvervuiling op, zoals bij windmolens wel het geval is. Dat komt doordat de waterkrachtcentrale verborgen zit in de stuw en vaak ziet dit eruit als een sluizencomplex. Daarbij komt dat er van grootschalige geluidsoverlast geen sprake is omdat de turbines zich onderwater bevinden. Verder vallen de centrales niet stil bij windstil weer, alleen langdurige droogte kan nadelig zijn.

Ongunstig voor natuur en schippers

Ondanks de voordelen wordt er toch weinig gebruik gemaakt van energie uit waterkracht in Nederland. Dat komt doordat er ook nadelen aan zitten. Het grootste nadeel is de schade die waterkracht oplevert aan de ecologie en natuur. Bij een waterkrachtcentrale moet een stuwmeer aanwezig zijn om te zorgen voor genoeg hoogteverschil. Het creëren van zo’n stuwmeer heeft een grote negatieve impact op de natuur, bijvoorbeeld dieren die hun leefgebied (deels) verliezen en bomen die moeten worden gekapt om ruimte te maken voor het stuwmeer.

Bekijk hier al ons nieuws over energie en duurzaamheid.

Daarnaast is vissterfte ook een groot probleem bij waterkrachtcentrales. Vissen die namelijk de turbines inzwemmen worden door de turbinebladen gedood. Een oplossing hiervoor is om vissen om te leiden via vispassages, maar dat is niet altijd effectief. Goed beheer van de turbine kan ook vissterfte verminderen. Dit wordt gedaan door de turbines stil te zetten tijdens grote vismigratie momenten. Op die momenten moet de scheepvaart gebruik maken van de sluis, wat vertraging oplevert en dus geld kost.

Een vistrap is een voorbeeld van een vispassage. Foto: AdobeStock, henkbrouwers

Zijn er ook andere manieren?

Doordat Nederland aan de Noordzee ligt, kunnen we ook golf- en getijdenenergie gebruiken om energie op te wekken uit water. Er wordt op dit moment nog veel onderzoek gedaan naar de beste technieken hiervoor en daarom zijn er dusver nog geen grote golf- en getijdenenergiecentrales langs de Nederlandse kust.

Wel is er een proefopstelling van Blue Energy aan de Afsluitdijk om uit het verschil in zoutconcentratie tussen het zoute water van de Waddenzee en het zoete water van het IJsselmeer energie te winnen. Als dit uiteindelijk goed blijkt te werken dan kan deze techniek op grote schaal worden toegepast.

Conclusie

Uiteindelijk zitten er meer nadelen dan voordelen aan energie uit waterkracht opwekken. Nederland is te vlak en te vol voor grootschalige waterkrachtcentrales. Ondanks dat er verschillende manieren zijn om sommige nadelen op te lossen, lijkt het er voorlopig niet op dat waterkracht een grote rol gaat spelen in het opwekken van duurzame energie in Nederland. Misschien krijgt Blue Energy of golf- en getijdenenergie uiteindelijk een grotere rol, maar dat is voor nu nog toekomstmuziek.

Lees ook: Bij dit weer brengen je zonnepanelen het meeste op.