In de zomer is het vaak zweten geblazen, vooral als het broeierig warm is. Hoog tijd voor een rijtje fascinerende transpiratiefeiten.
Beestachtig nat
‘Zweten als een otter’ is een veel gehoorde uitspraak. Opmerkelijk, want een otter zweet helemaal niet. Wel hebben otters een vettige huid die vocht vasthoudt. Hierdoor lijkt het net of het beest hevig zweet als het uit het water komt.
Ook varkens zweten niet. Zij rollen door de modder om af te koelen – en stinken daardoor wel. Het zweet van paarden kan gaan schuimen, omdat het de zeepachtige stof latherin bevat. Katten zweten via hun poten, maar hijgen als honden doen ze niet. In plaats daarvan likken ze zichzelf koel.
Koeien zweten door hun neus. Honden zweten een beetje via hun poten, maar ze koelen voornamelijk af door te hijgen. Een nijlpaard heeft vettig rood zweet, dat niet alleen de lichaamstemperatuur beïnvloedt, maar ook beschermt tegen zon en bacteriën.
Help, een presentatie!
Net voor dat belangrijke moment, breekt het (angst)zweet je uit. Heel naar, zeker als alle ogen op jou gericht zijn. Maar hoe komt dit nu eigenlijk? Dat heeft te maken met de vecht-of-vluchtreactie: je lichaam bereidt zich voor op dreigend gevaar. Nu is bijvoorbeeld een presentatie niet echt gevaarlijk, maar je hersenen maken weinig onderscheid tussen ‘spannend’ en ‘levensgevaar’. Uit voorzorg ga je zweten. Zo blijf je koel – en glibberig – voor de naderende confrontatie.
‘Ik ga mezelf niet elke dag drie uur in het zweet werken, enkel om te weten hoe het is om te zweten’ Michael Jordan, Amerikaans basketballer
Nuttig geurtje
Lichaamsgeur speelt een belangrijke rol bij onze voortplanting. Het blijkt bijvoorbeeld dat wij onze partner onder andere uitkiezen op lichaamsgeur. Onbewust kies je iemand op basis van zijn of haar immuunsysteem (die een kenmerkende geur zou hebben), waardoor eventuele kinderen beter beschermd zijn tegen ziekten.
Daarnaast varieert de geur van vrouwen tijdens de menstruatiecyclus: als een vrouw op haar vruchtbaarst is, ruikt zij het sterkst. Lichaamsgeur werkt verder onbewust als een soort communicatiemiddel. Zo geeft de geur van vrienden een gevoel van vertrouwen en de geur van vreemden – vijanden! – juist een angstig gevoel. En die angst kunnen we dan weer ruiken: angstzweet van anderen blijkt meer emoties los te maken dan bijvoorbeeld sportzweet. Zo worden we onbewust waakzaam voor eventueel gevaar. Vervelende geurtjes kunnen dus ook wel zo hun voordelen hebben.
Zweet stinkt…
…althans, dat zou je denken. Maar dat is niet waar – het zijn de bacteriën op de huid die stofjes uit het zweet opnemen en die omzetten in de kenmerkende geur. Dat kun je voorkomen met een goede hygiëne. Bacteriën zijn makkelijk te bestrijden als je jezelf dagelijks wast en schone kleding draagt. Daarnaast kan deodorant transpiratiegeur camoufleren. Overigens heeft deodorant alleen op een schone huid effect. Even ‘bijspuiten’ heeft dus weinig zin. Er is trouwens één situatie waarin zweet wel kan stinken zonder de tussenkomst van bacteriën: na een gekruide maaltijd met veel knoflook of uien. Even oppassen wat je eet dus, voor die leuke date.
Helaas hebben wij niet genoeg rechten om jouw deze content te tonen.
Onze website maakt gebruik van cookies om jou de beste ervaring te geven. Wil je deze content van ons of van derden zien dan vragen wij jou om de instellingen aan te passen.Klamme feiten
- Elk mensenlichaam heeft zo’n 2,6 miljoen zweetklieren.
- Een mens produceert op een normale dag ongeveer een halve liter zweet. Door bijvoorbeeld intensief sporten kan dit oplopen tot meerdere liters per dag.
- Drie op de honderd mensen hebben last van hyperhydrosis, oftewel extreem zweten.
- Vrouwen hebben meer zweetklieren, maar mannen produceren (zo’n 40 procent) meer zweet.
- Als je gaat zweten bij koorts betekent dat meestal dat je aan de beterende hand bent.
- Ook planten zweten – alleen geeft dit meestal een aangename geur.
Lees ook: Hittestress: dit doet hitte met je lijf
De kleine en de grote
Je lichaam heeft twee soorten zweetklieren: de eccriene en de apocriene zweetklier. De eccriene klier is kleiner, zit over je hele lichaam verspreid en heeft als belangrijkste taak om je lichaam te koelen. De grotere apocriene zweetklier zit maar op enkele plekken, voornamelijk rond je oksels en geslachtsorganen. Deze klier produceert een vettige gele vloeistof – wat de gele vlekken onder de oksels van oude witte T-shirts verklaart – waarmee afvalstoffen uit je lichaam worden afgevoerd. De apocriene klier ontwikkelt zich pas in de puberteit.
Eten = Zweten
Het klinkt raar, maar van eten ga je zweten. Als je voedsel binnenkrijgt, gaat je verteringsstelsel aan het werk. Daardoor word je warm en om je lichaam op temperatuur te houden, wordt je zweetproductie verhoogd. Maar waarom ga je extra zweten als je bijvoorbeeld pepers eet? Dat komt door de stof capsaicine die in pittig voedsel zit. Deze stof stimuleert de warmtereceptoren op je tong. Vervolgens gaat er een signaaltje ‘het is warm’ naar je hersenen, waardoor die weer je zweetklieren aan het werk zetten.
Lees ook: Dit kun je het beste eten bij heet weer
Keep cool
De belangrijkste functie van zweten is je temperatuur op orde houden. Hoe dit werkt, zie je hieronder en in dit artikel geven we je tips wat te doen bij hitte.
1. Opwarmen
Onze vitale organen kunnen niet tegen wisselende temperaturen. De kerntemperatuur van je lichaam moet rond de 37 graden blijven, anders sterven cellen af en vallen er lichaamsfuncties uit. Als de lichaamstemperatuur stijgt – door bijvoorbeeld de omgevingstemperatuur of inspanning – pikken warmtereceptoren dit op en geven ze dit door aan je hersenen.
2 Regelen
De hypothalamus is een soort thermostaat in de hersenen. Krijgt dit orgaan een signaal dat de lichaamstemperatuur stijgt, dan stuurt het warmtesignalen je lichaam in zodat de temperatuur weer gaat dalen.
3 Zweten
Door de warmtesignalen van de hypothalamus worden de zweetklieren aan het werk gezet. Je begint te zweten en verliest vocht. Dit vocht verdampt en onttrekt warmte aan de huid.
4 Afkoelen
Door het zweten koel je af en gaat je lichaamstemperatuur weer naar normaal.
Bron: Tom Gerrits, Kijk
Meer Hitte-nieuws