Misschien moet je er nog niet aan denken? Maar de meteorologische herfst staat al voor de deur. Over een week begint de eerste herfstmaand september. Kunnen we daarbij nog nazomerweer verwachten en hoe nat en koud wordt het later in de herfst? In deze herfstverwachting vertellen we jou wat we al over de herfst van 2024 weten.
Om een idee te krijgen wat voor herfst het wordt zijn er zeven zaken van belang:
1. Wat is een normale herfst?
In de herfst daalt de temperatuur fors. Zo wordt het begin september overdag gemiddeld nog 21 graden en zitten we eind november nog op slechts 8 graden. In september kan het nog flink warm (na)zomerweer zijn, terwijl het in november al kan winteren. De herfst telt in De Bilt 15 warme dagen (20 graden of meer) en drie zomerse dagen (25 graden of meer). In oktober dient de eerste vorst zich meestal aan en in totaal vriest het in de herfst vijf nachten.
De dagen worden snel korter in de herfst en het wordt ook somberder. In september schijnt de zon nog 40% van de daglichtperiode, in oktober zakt dit naar 36% en in november zien we de zon slechts 25% van de tijd. Naarmate de zon kracht verliest krijgen we vaker te maken met hardnekkige bewolking of mist.
In alle drie de herfstmaanden valt behoorlijk wat regen (78 mm in september, 86 in oktober en 84 in november), maar toch is er een verschil. In september zijn dit vaak nog kortdurende stevige buien, terwijl het later in de herfst vaker langdurig (mot)regent. Het regent in september 7% van de tijd, in oktober 8% en in november 10% van de tijd.
Lees meer in: Dit weer is normaal in de herfst
2. De invloed van klimaatverandering op de herfst
Door klimaatverandering is de kans op een relatief warme herfst sowieso groot. De herfst is sinds halverwege de vorige eeuw gemiddeld ruim een graad opgewarmd en het aantal warme dagen (20 graden en meer) is gestegen van 11 naar 15.
Zoomen we in op de herfsten uit deze eeuw dan zien we dat 17 van de 24 herfsten (70%) warmer verliepen dan de toen geldende normaal. 5 herfstseizoenen (21%) verliepen normaal en slechts 2 herfsten (8%) waren kouder dan normaal. De top-10 van warmste herfsten wordt gedomineerd door jaren uit deze eeuw. De laatste koude herfst beleefden we in 2010 met een gemiddelde van 9,9 graden.
De herfst is er ook een stuk natter op geworden. Door de warmere zeeën verdampt meer vocht en de opwarmde lucht kan meer vocht bevatten. Hierdoor regent het harder dan in het verleden. Aan de wind is niets verandert.
Lees ook: Zo nat wordt onze herfst door klimaatverandering
3. Wat volgt op een warme zomer?
Op een warme zomer volgde in het verleden vaak ook een warme herfst. De tien warmste zomers sinds 1901 in De Bilt werden 6 keer gevolgd door een warme herfst, 2 keer door een normale herfst en slechts 2 keer door een koude herfst. De afgelopen zomer was warm en dat is vooral te danken aan een bijzonder warme augustusmaand. Juni was duidelijk koeler dan gebruikelijk en ook juli was nog iets aan de koele kant. Maar momenteel beleven we één van de warmste augustusmaanden ooit gemeten. Dat de warmte dit jaar zo laat in de zomer valt betekent dat we er in de herfst nog iets van kunnen merken.
4. De invloed van een warme Noordzee op de herfst
Door het warme weer in deze augustusmaand is de zeewatertemperatuur van de Noordzee nu zo’n 22 graden, waar 20 graden normaal is. Na zo’n warme augustus zal de zee ook aan het begin van de herfst nog warmer zijn dan normaal. Bij wind van zee kunnen we dan ook warmer weer dan gebruikelijk verwachten. En zolang het zacht blijft kunnen we ook later in de herfst nog wat merken van de relatief warme Noordzee. Bovendien is het in heel Europa warm geweest in augustus. Hierdoor is het Europese vasteland aan het begin van de meteorologische herfst nog warm en zal het ook bij wind vanaf land aan de warme kant zijn.
De warme Noordzee heeft ook een keerzijde. Buien en regenzones vanaf zee kunnen deze herfst meer vocht met zich meebrengen dan normaal. In de herfst valt, door de relatief warme Noordzee, normaal al veel regen in de kustgebieden en nu kan dat dus nog meer zijn. Bij onstabiel weer verdampt meer vocht dan wanneer de Noordzee een aantal graden kouder is. Hierdoor ontstaan meer en zwaardere buien. Hoe lang het effect van de warme Noordzee aanhoudt hangt af van het weerverloop. Steekt er voor langere tijd een koude noordwestelijke wind op dan zal de Noordzee geleidelijk weer afkoelen tot rond normale waarden en is het effect voorbij.
Lees ook: Kustconvergentie, gegarandeerd een nat pak
5. Heeft de intredende La Niña invloed op ons herfstweer?
Tijdens deze herfst doet het wereldwijde weerfenomeen La Niña geleidelijk haar intrede. De invloed reikt verder dan de gebieden rondom de evenaar, maar de invloed op het weer tijdens de herfst in ons land is beperkt. Wel is er een verband tussen La Niña en het weer in onze lente. In een La Niña herfst zijn op de Atlantische Oceaan vaak meer orkanen actief en dit maakt de weersverwachting voor Nederland extra onzeker. We kunnen vaker te maken krijgen met restanten die Europa bereiken. Afhankelijk van de koers levert dit ons warm en zonnig weer op of juist onstuimig en koel weer.
6. Deze signalen zien we in de seizoensmodellen
Zoals het er nu naar uitziet begint september met warmer en droger weer dan normaal. Daarbij kan het soms best nog zomers warm worden. Naarmate september vordert blijft het waarschijnlijk warmer dan normaal, maar daarbij neemt de kans op regen wel toe. De meeste weermodellen laten zuidwestenwinden vanaf halverwege september domineren. Hiermee worden dan regelmatig regenzones vanaf de oceaan aangevoerd. Vooral in de kustgebieden wordt het dan nat en onstuimig en valt nog meer regen dan normaal. Voorlopig tonen de weermodellen ook voor oktober en november zacht en nat herfstweer.
De herfst start volgens de seizoensmodellen dus met fraai (na)zomerweer, maar vanaf halverwege september lijkt echt herfstweer toch de overhand te krijgen. Dat betekent niet dat tussendoor geen lekkere nazomerdagen meer kunnen voorkomen, maar langdurig nazomerweer zit er niet meer in.
7. Betrouwbaarheid seizoensverwachtingen
Seizoensverwachtingen komen zo’n 60% van de tijd uit en daarbij is de verwachting voor één maand vooruit natuurlijk betrouwbaarder dan voor de derde maand. Belangrijk is verder om te beseffen dat seizoensmodellen puur een grove trend voor de maandgemiddelde luchtdruk, temperatuur en neerslag schetsen. Ook in een gemiddeld warme maand kan zomaar een koele week zitten en andersom. Dergelijke details zijn op zijn vroegst aan te geven in onze maandverwachtingen en natuurlijk in ons weerbericht.
Maand- en seizoensverwachtingen voor de herfst (en lente) komen bovendien minder vaker uit dan die voor de zomer en de winter. Dit komt doordat de voorspelbaarheid van de atmosfeer in de overgangsseizoenen, waar kou en warmte elkaar vaak afwisselen, kleiner is. Ook kunnen ex-orkanen in de herfst de verwachting extra onzeker maken.
Lees ook: Zo betrouwbaar zijn maand- en seizoensverwachtingen
Hoofdfoto's: Toon Boons.
Weerbericht Nederland