De winter komt eraan! Maar wat voor winterweer komt er onze kant op? Lijkt het zoals de laatste jaren vaak op herfst of wordt het weer eens een echte sneeuw- of schaatswinter. In deze winterverwachting bespreken we de signalen voor de winter van 2024-2025.
We bespreken hieronder zeven signalen voor de komende winter.
1. Wat is tegenwoordig een normale winter?
Bij winter denk jij misschien al snel aan een prachtig wit winterwonderland of aan uren schaatsen op natuurijs? Maar jij weet ook dat het er de laatste jaren helemaal niet zo vaak van komt. Echt langdurig winterweer komt in ons land niet vaak voor en dat heeft te maken met onze ligging aan de relatief warme Noordzee. De wind waait in ons land meestal uit het westen tot zuidwesten en komt dan over dit warme water. Daarmee is echte winterkou niet mogelijk. Voor liefhebbers van sneeuw- en ijspret is het dus altijd hopen op een draai van de wind naar het noorden tot oosten of op helder en windstil weer.
Normaal in 1 op de 3 nachten vorst
Gemiddeld is het in de winter overdag een graad of 7 en ’s nachts 1 graad boven nul. Het komt in 1 op de 3 nachten tot vorst in het midden van het land. In het oosten vriest het nog wat vaker en in het westen juist minder vaak. Het sneeuwt gemiddeld op 15 dagen, maar bedenk hierbij dat een dag met een paar vlokken sneeuw al telt als een sneeuwdag. Het aantal dagen dat het wit kleurt is veel beperkter.
Lees veel meer over onze gemiddelde winter in “Dit weer is normaal in de winter”
Door klimaatverandering is de kans op sneeuw en ijs alleen maar verder afgenomen. De wind waait nog vaker uit het zachte zuidwesten en als de wind wel uit het koude noorden waait wordt veel minder koude lucht aangevoerd dan halverwege de vorige eeuw. Meer hierover lees je in ons nieuwsbericht: “Zo warm worden de winters door klimaatverandering”.
Ook in een opgewarmd klimaat verlopen niet alle winters zacht. Sinds 2000 verliepen zes winters kouder dan normaal, negentien verliepen duidelijk zachter dan gemiddeld. Op basis van deze statistiek is de kans op een koude winter slechts 25%. Het overzicht hierboven van de zachtste winters ooit gemeten is tekenend voor de opwarming van het klimaat. Ook in sommige zachte winters kwam soms wel een mooie winterse periode voor. Denk hierbij bijvoorbeeld aan februari 2018 en de winterse week na sneeuwstorm Darcy in februari 2021. Zelfs in de op drie na zachtste winter ooit van vorig seizoen kwam het in januari tot kortstondige schaatspret.
De laatste relatief koude winter beleefden we in 2013 met gemiddeld (over de dagen en nachten) 2,9 graden tegen de toen geldende normaal van 3,4 graden. De winters van 2009, 2010 en 2011 verliepen nog een stuk kouder met 1 à 2 graden als gemiddelde wintertemperatuur. De winter van 1995-1996 noteerde in De Bilt als laatste een gemiddelde temperatuur onder nul; -0,2 graden. Daarvoor beleefden we veel vaker zulke of nog koudere winters. Alles daarover lees je in: Dit zijn de koudste winters uit de geschiedenis.
2. Wat volgt op een zachte herfst?
Vaak heeft het verloop van het ene seizoen invloed op het vervolg in het volgende seizoen. De herfst verliep dit jaar zacht met 11,6 graden in De Bilt tegen 11,2 als huidige normaal. Slechts twaalf keer verliep de herfst nog zachter. Kijken we naar de tien zachtste herfstseizoenen sinds 1901 dan volgde daarop acht van de tien keer ook een zachte tot zeer zachte winter. Na de zachte herfst van 2009 volgde een koude winter met een ijzig koude januarimaand in 2010 en een sneeuwrijke februari. Ook na de bijzonder zachte herfst van 2005 verliep de winter aan de koude kant.
3. De invloed van de Noordzeetemperatuur
Zoals eerder uitgelegd waait de wind bij ons vaak vanaf de Noordzee en daarmee is de zeewatertemperatuur bepalend voor de luchttemperatuur in ons land. Dat geldt sterker voor de kustgebieden dan voor het binnenland en hangt ook samen met hoe stevig het waait vanaf zee. Op dit moment is het water voor de kust een graad of 12 en dat is in ons huidige klimaat heel normaal voor eind november. Bij wind vanaf zee betekent dit dat het in december nog niet zo snel heel koud wordt. Tegelijk kunnen wanneer er op grote hoogte koude lucht over de nog warme Noordzee stroomt wel stevige buien ontstaan. Zeker landinwaarts kunnen de buien een winters karakter krijgen.
4. Speel La Niña een rol?
Deze winter hebben we te maken met een zwakke La Niña. Rondom de evenaar worden natte gebieden hierdoor nog natter en droge gebieden nog droger. Het is feitelijk een versterking van het normale weer. De effecten van La Niña op het weer in Nederland zijn beperkt en met het weer in onze winter is geen verband aangetoond. Wel neemt de kans op een natte lente af van 33 naar 20 procent, maar na een zwakke La Niña is dit verband minder sterk.
5. De rol van de zonnecyclus
In winterverwachtingen wordt nogal eens de activiteit van de zon aangehaald als een belangrijke parameter. In jaren met een zonnevlekkenminimum zouden de winters kouder verlopen dan in jaren met een zonnevlekkenmaximum. Op dit moment is de zon erg actief en zitten we op een maximum, waarin er veel zonuitbarstingen zijn. We hebben daardoor dit jaar al meerdere keren noorderlicht vanuit Nederland kunnen waarnemen en ook in de komende winter zal dit bij helder weer mogelijk een aantal keer het geval zijn.
Daarmee kun je in elk geval van een mooi schouwspel genieten, maar de activiteit van de zon zegt niets over de komende winter. In het verleden vonden koude winters willekeurig plaats tijdens zonnevlekkenminima en tijdens -maxima. Op basis van de zonnecyclus hoeven we dus niet uit te gaan van een zachte winter, want er is geen verband aangetoond.
6. De sneeuwbedekking op het noordelijk halfrond
Sommige winterliefhebbers kijken voor aanvang van de winter ook naar de sneeuwbedekking in het noorden en oosten van Europa. Op zich is dat geen gekke gedachte, want als de wind eenmaal uit het noordoosten waait maakt het nogal uit of de winter daar al volop aanwezig is. Is het daar nog zacht, dan brengt zelfs een noorden- of oostenwind de winter niet snel in ons land.
Tot nu toe is in Oost-Europa nog weinig sneeuw gevallen en het is er nog niet zo koud. In Scandinavië heeft de winter deze week wel ingezet. Een noorden- tot noordoostenwind zou winterse kou dus onze kant op kunnen voeren, maar onderweg over de nog warme Noordzee zal deze lucht wel sterk opwarmen.
7. Wat vertellen de seizoensmodellen en hoe betrouwbaar zijn deze modellen?
Tot slot werpen we een blik op de computerberekeningen voor de komende winter. Het ziet ernaar uit dat we december beginnen met rustig en vaak droog weer, waarbij het iets zachter is dan normaal. Voor de tweede helft van de maand worden normale hoeveelheden regen en vrij gebruikelijke temperaturen verwacht. Signalen voor echt koud winterweer zijn er deze maand niet, maar tijdens heldere nachten aan het begin van de maand kan het wel vriezen.
In januari en februari is het volgens de seizoensmodellen over het algemeen opnieuw duidelijk zachter dan normaal. In januari is de onzekerheid in de verwachting het grootst en zijn er ook scenario’s waarbij de maand wat kouder uitpakt, onder invloed van koudere oostenwinden. Wat dat betreft biedt die maand houvast voor de winterliefhebbers!
Er valt in januari en februari waarschijnlijk een vrij normale hoeveelheid neerslag. Daarmee lijkt dit in tegenstelling tot vorig jaar geen bijzondere winter te worden. De winter van 2023-2024 was de op één na natste en de op drie na warmste.
Seizoensmodellen zijn nog niet zo betrouwbaar als een weersverwachting voor de komende vijf dagen en schetsen puur een grove trend. Ook in een gemiddeld zachte maand kan zomaar een koude week zitten en andersom. Dergelijke details zijn op zijn vroegst aan te geven in onze maandverwachtingen en natuurlijk in ons weerbericht Nederland.
Lees meer in: Zo betrouwbaar zijn maand- en seizoensverwachtingen
Hoofdfoto's: Gieny Westra (links) en Gerard van Vugt (rechts).
Meer Seizoensverwachting-nieuws